DÖVLƏT BORCUMUZ 17 MİLYARDI KEÇDİ

Hesablama Palatası “ABB-nin sağlamlaşdırılması üçün Mərkəzi Bankdan alınmış milyardlarlı “sezməyib”

Bu günlərdə nəşr olunan Hesablama Palatasının məlumatlarına əsasən, 2017-ci il yanvarın 1-ə dövlət borcu 13,471 milyard manat səviyyəsində qiymətləndirilir. Beləliklə, büdcə kəsirini ödəmək üçün dövlətin maliyyə borclarının məbləği ötən il 26,2% artıb.
Azərbaycanın dövlət borcu 1 yanvar 2018-ci il tarixinə 17 milyard 7,4 milyon manat və ya ÜDM-in 24,3 faizini təşkil edir (2016-cı ilin sonunda ÜDM-in 22,5 faizi). Əhalinin bir nəfərinə düşən dövlət borcu 1718,3 manat (2017-ci ildə artım 25,1%) təşkil edir, deyə HP məlumat verir.

Bu məbləğin 15 milyard 978,1 milyon manatı (93,9 faiz) xarici borc, 1 milyard 29,3 milyon manat (6,1 faiz) isə daxili borcun payına düşür. Eyni zamanda, 2017-ci ildə Azərbaycanın xarici borcu 35,9% artıb, daxili borc isə 16,3% azalıb.

İqtisadçı Rövşən Ağayev  qeyd edir ki, 1 milyard dollardan çox olan daxili dövlət borcu çox xeyli azaldılıb. Bu rəqəm reallığı əks etdirmir, çünki dövlətinə məxsus “Agrarkredit”in istiqrazlarını buraxaraq Mərkəzi Bankda 2040-cı ilə qədər müddətə 10 milyard manat məbləğində kredit götürülüb.Bu borcun qaytarılması üçün məsuliyyət Maliyyə Nazirliyinə aiddir. “Bu nədir, daxili borc deyil?”, – deyə iqtisadçı soruşur.

Maliyyə eksperti Əkrəm Həsənov Turan-a müsahibəsində Ağayev rəyini təsdiq edib. O, qeyd edib ki, hökumət Maliyyə Nazirliyinin şəxsində Mərkəzi Bankdan 10 milyard manat kredit alıb və bu məbləğ daxili borcun bir hissəsidir. daxili borc hesablanması Mərkəzi Bankdan alınmış milyardlarla borcu HP niyə hesaba almır? Müsahibin fikrincə, ya bu pul AMB-yə qaytarılıb, ya da Hesablama Palatasının daxili borcun 1 milyard 29, 3 mln manat olması barədə məlumatı yanlışdır. “Mərkəzi Banka borcun ödənilməsi barədə məlumat verilməyib”, – deyə Həsənov qeyd edib.

Xatırladaq ki, bankın bankın özəlləşdirilməsinə hazırlaşması üçün maliyyə vəziyyətinin sağlamlaşdırılması barədə 15 iyul 2015-ci il tarixli fərmana əsasən, dövlət “Agrarkredit” BOKT dövlət təminatlı istiqrazlar buraxıb və əldə edilən vəsaitlə ABB-nin qiymətdən düşmüş və / və ya yüksək riskli aktivlərini alır. Tədbirlər nəticəsində ABB-nin “Aqrarkredit”ə verilən zəhərli aktivlərinin ümumi məbləği 2017-ci ilin sonuna 14,7 milyard manat təşkil edib.

Xarici borca gəlincə, rəsmi məlumatlara görə, ölkənin ehtiyatları beynəlxalq öhdəliklərdən 2,3 dəfə çoxdur. Lakin bu məlumat ekspert dairələrində şübhə doğurur, çünki rəsmi mənbələr alınan və mənimsənilən xarici kreditləri hesaba alır, veriləcək kreditlər üzrə borc öhdəliklərini belə hesab etmir.

“Bundan əlavə, dövlət şirkətlərinə verilmiş xarici kreditlər xarici borcun strukturuna daxil edilmir. Məsələn, Maliyyə Nazirliyinin internet saytında xarici borc 9 milyard dollar göstərilir, halbuki təkcə SOCAR-ın son öhdəlikləri 8 milyard dolları təşkil edir. Amma Azərbaycan Beynəlxalq Bankı ilə olan presedent göstərdi ki, dövlət şirkətlərinin xarici borclarını yekundə dövlət ödəyir”, – deyə iqtisadçı Natiq Cəfərli Turan-a bildirib.

SOCAR-ın hesabatlarının şəffaflığı da normal deyil. Çünki şirkət ümumi rəqəmlər verir, aktivlərin idarə edilməsi, dividendlər barədə məlumatlar yoxdur. Dövlət Neft Şirkətinin sərmayələrinin nə qədər gəlirli olması, xərclərini çıarıb-çıxarmadığı barədə demək çətindir.

Müstəqil ekspertlərin fikrincə, Azərbaycanın xarici borcu ölkə ÜDM-nin yarısından artıqdır, amma dəqiq məlumat yoxdur, çünki dövlət şirkətlərinin borcları barədə dəqiq məlum verilmir. Şəffaflığın olmaması aktivlər və ölkənin öhdəlikləri arasında fərqə görə beynəlxalq investisiya mövqeyini təhlil etməyi çətinləşdirir