Fəzail Ağamalı: “Sistemli proses başlayıb, əminəm ki, torpaqlarımıza dinc yolla qayıdacağıq”

“Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycan İcmasının üzvləri ilə görüşündə olduqca əhəmiyyətli məsələlərə toxunuldu. Azərbaycan dövləti və xalqı üçün ciddi mahiyyət kəsb edən məsələlər, o cümlədən bu günümüzə və sabahımıza yönələn hədəflərə çatmağın mümkünlüyü, yolları, vacibliyi önə çəkildi”.

Milli Məclisin deputatı, Ana Vətən Partiyasının sədri Fəzail Ağamalı bunu “Yeni Müsavat”a Qərbi Azərbaycan İcmasının Ermənistan hökumətinə etdiyi müraciəti şərh edərkən dedi.

“Ölkə başçısının ən üstün keyfiyyətlərindən biri ermənilərin və onları himayə edən ölkələrin Azərbaycana qarşı törətmiş olduğu ədalətsizliyin aradan qaldırılması üçün atdığı cəsarətli addımlardır. Bu addımlar Azərbaycan xalqının iradəsinə və milli həmrəyliyinə söykənir. 44 günlük zəfərimiz də bunu sübut etdi. Biz bu müharibədə təkcə Ermənistana yox, onun havadarlarına da qalib gəldik. Belə bir zəfərin məntiqi davamı olmalı idi çünki indiki tarixi situasiya, dünyada gedən geopolitik proseslər bunu vacib hədəf kimi dövlətimizin qarşısında qoyur”, - deyə o qeyd etdi.

Deputat bu xüsusda dövlət başçısının qərbi azərbaycanlı ziyalılarla görüşdə qarşıya ciddi vəzifələr qoyduğunu, bununla bağlı görüləcək işlərin anonsunu verdiyini xatırlatdı: “Prezident Qayıdış Konsepsiyası”nın hazırlanmalı olduğunu isə xüsusi vurğuladı. Bunun üçün İşçi Qruplar müəyyənləşməlidir. Bu, çox ciddi, cəsarət tələb edən, beynəlxalq səviyyədə müqavimətə səbəb ola biləcək yanaşmadır. Cənab prezident çağırışların yarada biləcəyi hücumların miqyasını nəzərə alaraq bu addımı atdı. Ölkə başçısı tarixi ədalətə, Azərbaycan dövlətinin gücünə söykənir və ən önəmlisi Azərbaycan xalqının iradəsini ifadə edir".

Millət vəkili bildirdi ki, görüşdən sonra keçən qısa zaman kəsimində Qərbi Azərbaycan İcması fəal işə başlayıb: “Prezidentin azərbaycanlıların qayıdışının həm hüquqi, həm də tarixi əsaslarının yaradılması tapşırığına uyğun olaraq, tədqiqat bölməsi yaradılıb. Maddi və mənəvi irsimizlə bağlı tədqiqatların yenidən işlənib müxtəlif dillərdə çap edilməsi, elektron variantların hazırlanması, rəqəmsal portalın formalaşdırılması və bununla da dünyaya Qərbi Azərbaycanın tarixi ərazimiz olduğunu sübut etməklə bağlı konkret tapşırıqlar verilib və proses gedir. Qərbi azərbaycanlıların müraciətində qayıdışın tarixi və hüquqi əsasları lakonik şəkildə ifadə olunub. Soydaşlarımızın təhlükəsiz şəkildə Qərbi Azərbaycanda məskunlaşmasına hər dövlət və təşkilat öz səviyyəsində yardım etməlidir. Bütün bu proseslərin həyata keçirilməsi üçün Qərbi Azərbaycan İcması Azərbaycan hökumətinə rəsmi xahiş ünvanlayıb. Sistemli proses başlayıb. Əminəm ki, biz torpaqlarımıza dinc yolla qayıdacağıq. Şərqi Zəngəzurun işğaldan azad edilməsində birliyimizi, həmrəyliyimizi nümayiş etdirdiyimiz kimi, bu prosesdə də fenomenal iradəmizi ortaya qoymalıyıq”.

Fəzail Ağamalı

Xatırladaq ki, bu arada Qərbi Azərbaycan İcması müraciət yayıb. Müraciətdə deyilir:

“1989-cu ildə ”Azərbaycan Qaçqınlar Cəmiyyəti" kimi təsis edilmiş, 2022-ci ildə “Qərbi Azərbaycan İcması” adını almış təşkilatımız hazırda Ermənistan adlanan, əsrlər boyu tarixi vətənləri olmuş ərazilərdən qovulmuş azərbaycanlıların hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğuldur. İndiki Ermənistan ərazisindən azərbaycanlıların qovulması siyasi, hüquqi və humanitar ölçüsünə görə tarixdə misli-bərabəri olmayan ədalətsizlikdir.

Azərbaycanlılara qarşı törədilmiş etnik təmizləmə əksər hallarda dövlət orqanlarının sistemli fəaliyyəti ilə zorakılıq, kütləvi qətliam və insanlıq əleyhinə digər cinayətlər, və insan hüquqlarının kobud pozulması yolu ilə həyata keçirilmişdir. Bu proses 1905-06, 1918-21, 1948-53 və 1988-91-ci illərdə xüsusilə şiddətli və amansız olmuşdur. Bu aktların, o cümlədən, 1918-21-ci illərdə “Ermənistan Respublikası”, “Dağlıq Ermənistan Respublikası” adlanan qurumların, Sovet İttifaqının, ələlxüsus, Zəngəzur daxil olmaqla azərbaycanlılar üstünlük təşkil edən bir çox bölgələri Ermənistana vermiş və yüz minlərlə azərbaycanlının Ermənistandan deportasiyası barədə irqçi qərara imza atmış SSRİ-nin bədnam rəhbəri İosif Stalinin və 1988-91-ci illərdə Ermənistan SSR-nin əməllərinin nəticələri hələ də qalmaqdadır. Aparılmış etnik təmizləmə nəticəsində 1991-ci ildən həmin ərazidə müstəsna olaraq ermənilər yaşayır.

Ermənistan adlanan ərazidə azərbaycanlılara məxsus olan tarixi və mədəni irs, o cümlədən, məscidlər və qəbiristanlıqlar kütləvi şəkildə dağıdılmış, yer adları dəyişdirilmiş, azərbaycanlılara qarşı sistematik xarakterli irqi ayrı seçkilik həyata keçirilmişdir. Azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmədə və digər cinayətlərdə iştirak etmiş şəxslər və onların əməlləri Ermənistanda dövlət səviyyəsində şöhrətləndirilir.

Presedenti olmayan bu haqsızlıq Ermənistanın hakim dairələrində cəzasızlıq hissi yaratmış və onları Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq aləmdə tanınmış ərazilərinə qarşı ərazi iddiasına, güc tətbiqinə, hərbi işğala, əlavə kütləvi miqyaslı etnik təmizləməyə və insanlıq əleyhinə digər cinayətlərə həvəsləndirmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Ermənistanın hərbi hücumu və işğalına qarşı 2020-ci ildə apardığı özünü müdafiə əməliyyatının qələbə ilə başa çatması haqq-ədalətin bərpa olunması istiqamətində mühüm addım olmuş və iki ölkə arasında sülh imkanlarını artırmışdır. Digər tərəfdən, indiki Ermənistan ərazisindən qovulmuş azərbaycanlıların öz evlərinə qayıda bilməməsi, bu ölkədə mono-etnik dövlətçilik, etnik təmizləmə və sistematik irqi ayrı-seçkilik vəziyyətinin davam etməsi böyük ədalətsizlikdir və bu, davamlı sülhün bərqərar olunmasına ciddi təhdid törədir.

İndiki Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlı icmasının ötən onilliklər ərzində mötəbər təmsilçisi olan təşkilatımız icmanın pozulmuş hüquqlarının bərpa edilməsi uğrunda fəaliyyətini daha fəal şəkildə davam etdirmək əzmindədir. İcma Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsində, Mülki və Siyasi Hüquqlar üzrə Beynəlxalq Paktda, Qaçqınların Statusuna dair Konvensiyada və digər mühüm beynəlxalq aktlarda təsbit olunmuş geriyə qayıtmaq hüququna əsaslanmaqla, indiki Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların öz evlərinə təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə qayıtmasına və oraya qayıtdıqdan sonra onların fərdi və kollektiv hüquqlarının təmin olunmasına çalışır.

Beynəlxalq ictimaiyyətin insan hüquqlarına getdikcə daha artıq əhəmiyyət verməsi və Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların öz doğma yurdlarına qayıtmaq istəyi İcmanı bu fəaliyyəti daha intensiv şəkildə aparmağa ruhlandırır.

Bütün bunları nəzərə alaraq, “Qərbi Azərbaycan İcması”:

Ermənistan hökumətindən hazırda onun ərazisi sayılan coğrafi məkanlardan qovulmuş azərbaycanlıların beynəlxalq proses çərçivəsində öz evlərinə təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə qayıtmasına şərait yaratmağı və oraya qayıtdıqdan sonra onların fərdi və kollektiv hüquqlarını təmin etməyi tələb edir;

Azərbaycan Respublikası hökumətinə indiki Ermənistan ərazisindən qovulmuş azərbaycanlılara sığınacaq verməsinə, onlara qayğı göstərməsinə və onların dinc şəkildə inkişafına şərait yaratmasına görə təşəkkür edir, vətənindən qovulmuş azərbaycanlıların beynəlxalq proses çərçivəsində öz evlərinə təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə qayıtmasına və oraya qayıtdıqdan sonra onların fərdi və kollektiv hüquqlarının təmin edilməsinə bundan sonra da köməklik göstərməyi xahiş edir;

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) üzvü olan dövlətlərdən, BMT və digər aidiyyəti beynəlxalq təşkilatlardan indiki Ermənistan ərazisindən qovulmuş azərbaycanlıların öz evlərinə beynəlxalq proses çərçivəsində təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə qayıtmasına və oraya qayıtdıqdan sonra onların fərdi və kollektiv hüquqlarının təmin edilməsinə yardım etməyi xahiş edir".