Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin Media və Kommunikasiya Departamentinin müdiri, beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert Əziz Əlibəyli  Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycan Ordusunun yaratdığı 14 reallığı araşdırıb.

AzerTaym.azbildirir ki, ekspert həmin reallıqları aşağıdakı kimi sıralayıb:

1. Dronlar və pilotsuz uçuş aparatları (PUA) ilə savaşın yeni dövrü

Reallıq: Azərbaycan Ordusu, PUA-lardan geniş istifadə edərək düşmən qüvvələrini effektiv şəkildə neytrallaşdırdı.
Qlobal təsir: Bu müharibə, PUA-ların müasir müharibədə nə qədər effektiv olduğunu sübut etdi və bir çox ölkələr müdafiə strategiyalarını yenidən nəzərdən keçirdi.
Konkret fakt: Azərbaycan, İsrailin "Harop" və Türkiyənin "Bayraktar TB2" dronlarından istifadə edərək, Ermənistanın hava müdafiə sistemlərini zərərsizləşdirdi.

2. Hibrid müharibə taktikaları

Reallıq: Azərbaycan, kiberhücumlar, informasiya müharibəsi və texnoloji vasitələrin kombinasiyasından istifadə edərək hibrid müharibə taktikasına cavab tətbiq etdi.
Qlobal təsir: Hibrid müharibənin nümunəsi olaraq, digər ölkələr bu taktikanı öyrənməyə və öz strategiyalarına tətbiq etməyə başladılar.
Konkret fakt: Azərbaycan Ordusu, müharibə zamanı rəqibin kommunikasiya və radar sistemlərini kiberhücumlarla təsirsiz hala gətirdi.

3. Müharibə qanunlarının təkmilləşdirilməsi

Reallıq: Azərbaycanın istifadə etdiyi müasir texnologiyalar və taktikalara əsaslanaraq, beynəlxalq müharibə qanunlarının yenidən nəzərdən keçirilməsinə ehtiyac yarandı.
Qlobal təsir: Beynəlxalq hüquq mütəxəssisləri, müasir müharibə metodlarına uyğun yeni qanunlar və qaydalar təklif etməyə başladılar.
Konkret fakt: BMT və beynəlxalq təşkilatlar, PUA-ların istifadəsi ilə bağlı yeni qaydaların və tənzimləmələrin hazırlanmasına dair müzakirələr başlatdı.

4. Yeni müdafiə sənayesi standartları

Reallıq: Azərbaycan ordusu, bir çox müasir müdafiə texnologiyalarından istifadə etdi və bunların səmərəliliyini sübut etdi.
Qlobal təsir: Müdafiə sənayesində yeni standartlar və texnologiyalar tətbiq olunmağa başladı.
Konkret fakt: İsrailin "Harop" dronları və Türkiyənin "Bayraktar TB2"ləri dünya müdafiə sənayesi tərəfindən geniş maraqla qarşılandı və bir çox ölkələr bu texnologiyaları əldə etməyə çalışdı.

5. Azərbaycan-Türkiyə hərbi əməkdaşlığı

Reallıq: Müharibə zamanı və sonrasında Azərbaycan və Türkiyə arasında güclü hərbi əməkdaşlıq quruldu.
Qlobal təsir: Bu əməkdaşlıq, regionda güc balansını dəyişdi və digər ölkələrin də ikitərəfli hərbi əlaqələr qurmasına nümunə oldu. Şuşa Bəyənnaməsi imzalandı.
Konkret fakt: 2020-ci ilin avqustunda Azərbaycan və Türkiyə, "Turan Qartalı" adlı birgə hərbi təlim keçirdi, bu da iki ölkənin hərbi əlaqələrinin nə qədər güclü olduğunu göstərdi.

6. Regional güc balansı

Reallıq: Azərbaycan Ordusunun qələbəsi, Cənubi Qafqaz regionunda güc balansını dəyişdi.
Qlobal təsir: Bu dəyişiklik, digər regional güclərin strategiyalarını yenidən nəzərdən keçirməsinə səbəb oldu.
Konkret fakt: Ermənistanın hərbi gücü və siyasi mövqeyi ciddi şəkildə zəiflədi, bu da Cənubi Qafqaz regionunda yeni güc balansının yaranmasına səbəb oldu.

7. Məcburi köçkünlərin qayıdışı

Reallıq: Qələbə, yüz minlərlə azərbaycanlı məcburi köçkünün öz yurdlarına qayıtmasına imkan yaratdı.
Qlobal təsir: Bu hadisə, dünya üzrə digər münaqişə bölgələrində məcburi köçkünlərin qayıdışı üçün nümunə oldu.
Konkret fakt: Azərbaycan hökuməti, Füzuli, Ağdam və digər azad edilmiş rayonlarda məcburi köçkünlərin geri qayıtması üçün genişmiqyaslı yenidənqurma proqramlarına başladı.

8. Beynəlxalq diplomatiya

Reallıq: Azərbaycan Ordusunun qələbəsi, beynəlxalq diplomatik danışıqların istiqamətini dəyişdi.
Qlobal təsir: Müharibədən sonra diplomatik sülh danışıqları və beynəlxalq əlaqələr gücləndi.
Konkret fakt: 2020-ci ilin noyabrında Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya arasında imzalanmış üçtərəfli bəyanat, münaqişənin dayandırılması və sülh prosesinin başlaması üçün əsas rol oynadı.

9. Sənaye və infrastrukturun yenidən qurulması

Reallıq: Azad edilmiş ərazilərdə genişmiqyaslı yenidənqurma işləri başlandı.
Qlobal təsir: Bu proses, post-konflikt regionların bərpası üçün nümunə oldu.
Konkret fakt: Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində beynəlxalq hava limanlarının tikintisi və yolların bərpası üzrə layihələr həyata keçirilməyə başlandı.

10. Psixoloji müharibə

Reallıq: Azərbaycan ordusu, psixoloji müharibə taktikasından effektiv istifadə edərək düşmənin mənəvi vəziyyətini zəiflətdi.
Qlobal təsir: Bu taktika, psixoloji müharibənin müasir dövrdə nə qədər təsirli olduğunu göstərdi.
Konkret fakt: Azərbaycan, müharibə zamanı müntəzəm olaraq düşmən qüvvələrinə təslim olma çağırışları edən və onların mənəviyyatını zəiflətdən məlumatlar yaydı.

11. İnformasiya texnologiyaları və kəşfiyyat

Reallıq: Azərbaycan Ordusu, müasir informasiya texnologiyaları və kəşfiyyat vasitələrindən istifadə edərək üstünlük əldə etdi.
Qlobal təsir: Bu, kəşfiyyat və informasiya texnologiyalarının müasir hərbi əməliyyatlarda əhəmiyyətini bir daha vurğuladı.
Konkret fakt: Azərbaycan, xüsusi kəşfiyyat texnologiyaları və peyk məlumatlarından istifadə edərək düşmənin hərbi mövqelərini dəqiq müəyyənləşdirdi.

12. Qlobal sülh səyləri

Reallıq: Azərbaycan ordusunun qələbəsi, qlobal sülh səylərinə yeni bir impuls verdi.
Qlobal təsir: Bu hadisə, qlobal sülh və təhlükəsizlik məsələlərinə yeni yanaşmaların inkişafına səbəb oldu.
Konkret fakt: Azərbaycan, müharibədən sonra qlobal sülh və təhlükəsizlik məsələlərində daha aktiv rol oynamağa başladı və bir sıra beynəlxalq sülhməramlı missiyalarda iştirak etdi.

13. Müasir müdafiə strategiyaları

Reallıq: Azərbaycan Ordusunun tətbiq etdiyi müasir müdafiə strategiyaları, dünya üzrə hərbi mütəxəssislər tərəfindən öyrənildi.
Qlobal təsir: Bu strategiyalar, müasir hərbi əməliyyatların planlaşdırılmasında nümunə oldu.
Konkret fakt: Müharibədən sonra bir çox ölkələr Azərbaycan Ordusunun istifadə etdiyi müasir müdafiə strategiyalarını öyrənməyə və öz hərbi təlimlərində tətbiq etməyə başladılar. Azərbaycan, xüsusilə də PUA-lardan və yüksək texnologiyalı avadanlıqlardan istifadəyə dair təlimlər keçirərək digər ordular üçün bir model oldu.

14. Qlobal media və informasiya müharibəsi

Reallıq: Müharibə zamanı Azərbaycan ordusu, qlobal media və informasiya müharibəsində aktiv rol oynadı.
Qlobal təsir: Bu təcrübə, informasiya müharibəsinin müasir dövrdə nə qədər əhəmiyyətli olduğunu göstərdi və digər ölkələrə nümunə oldu.
Konkret fakt: Müharibə zamanı Azərbaycan, sosial media və qlobal informasiya kanallarından istifadə edərək, dünya ictimaiyyətinə öz nöqteyi-nəzərini çatdırmağa nail oldu və informasiya müharibəsində üstünlük qazandı.