Artıq bir neçə ildir ki, Azərbaycanda müxtəlif taksi şirkətləri fəaliyyət göstərir. Müəyyən nöqsanlar, xırda problemlər olsa da, ümumilikdə qiymətlərin sərfəli olması müştəriləri sevindirir. Onlar qiymətlərin sərfəli, aşağı olmasına sevinsə də, bəzi sürücülərbu vəziyyətdən heç də məmnun deyillər.

Xüsusən də "Bolt" şirkətinin sürücüləri qiymətlərin həddindən artıq aşağı olmasından şikayətlənirlər. Onların qiymətlərlə bağlı irad və təklifləri var.

"Bolt" taksi xidmətinin sürücüsü Ramin Kərimov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında qiymətlərin məsafəyə görə az təyin olunmasından şikayətlidir: "Məsafəyə görə gediş haqqı demək olar ki, heç nədir. Dünən bir nöqtədən eyni vaxtda 3 sərnişin minib, onları mənzil başına çatdıranda, qiyməti görəndə az qala havalandım. 5 kilometrlik məsafəyə 62 qəpik yazılmışdı. Bu heç 3 sərnişinin avobusla olan gediş haqqısının qiyməti deyil. 62 qəpik nədir ki?! Taksi üçün gediş haqqını avtobus qiyməti səviyyəsində edirlərsə, o zaman avtobusları ləğv eləsinlər, elə taksilər işləsin. Belə olmaz axı".

Onun sözlərinə görə, qiymətlər bu qədər aşağı olarsa, "Bolt"la əməkdaşlığını dayandıracaq: "Mən nə qədər 60-80 qəpiyə sərnişin daşımalıyam? Normal qiymət olmalıdır. Gedilən yol 1.60 AZN hesablanırsa, heç olmasa, 1 AZN da artıq yazılmalıdır. Bildiyimə görə, "Bolt"da kilometrə görə qiymət 25-30 qəpik arasında dəyişir. Bu qiymət heç olmasa, 50 qəpik olsa, daha yaxşı olar".

Sürücü bu cür işləməklə gəlir əldə edə bilmədiyini deyir. Onun sözlərinə görə, axşama kimi "Bolt" xidmətindən sifarişlər götürsə də, gündəlik 5-10 AZN güclə qazanır: "Şikayətimizi də kimə bildirək, kimə yazaq, bilmirəm. "Bolt" şirkətinin sahibi var?".

Sürücü deyir ki, digər taksi şirkətləri ilə işləmək ona sərf etmir:

"Çünki digər şirkətlər öncə "akula"ları yemləyir, sonra artıq qalan sifarişləri də bizim üçün qırağa tullayır ki, onları "selyodka"lara versinlər. Bu da bizə sərf etməz. Amma "Bolt"da belə deyil. Ardıcıl sifariş götürə bilirsən. Sadəcə olaraq qiymət normal olsa, "Bolt"la çalışmaq daha rahatdır".

Sürücü həm də "Bolt"un müştərilər üçün müxtəlif endirim aksiyalarınıdan şikayətlidir: "Onsuz qiymətlər aşağıdır, müştəriyə endirim də bizim hesabımızdan çıxılır və belə olanda qazancımız daha da aşağı olur".

Digər "Bolt" sürücüsü Fəqan Məmmədov günün pik saatlarında qiymətlərin qənaətbəxş olduğunu desə də, digər vaxtlarda qiymətlərin aşağı olmasından gileylidir: "Məsələn, pik saatlarda "Bolt" 10 kilometrə 7 AZN gediş haqqı yazırsa, günün adi vaxtlarında bir də görürsən ki, 9 kilometrlik yola 2 AZN gediş haqqı yazır. 2 AZN isə heç ziyanı da ödəmir". 

O, gediş haqqının sürücülərə səyahətin sonunda məlum olmasının da onlar üçün problem olduğunu söyləyir: "Biz öncədən sifarişin dəyərini görə bilmirik, sifarişi götürürük. Yaxşı olardı ki, bir dəyişiklik edilsin, sürücülər öncədən sifarişin dəyərini görə bilsinlər. Belə olarsa, ən azı 9 kilometrlik yol üçün 2 AZN olan sifarişi götürmərəm və ziyanla işləmərəm".

F.Məmmədov təklif edir ki, heç olmasa 10 kilometrlik yol üçün 5 manatlıq gediş haqqı təyin olunsun. Sürücü gündəlik gəlirindən də söz açıb:

"Yalnız "Bolt"la işləyirəm. Əvvəllər xərclərlə birgə ümumilikdə 100 AZN qazancım olurdu. Gündəlik olaraq təxminən 10 saat işləyirəm, indi xərci çıxandan sonra özümə 20-30 AZN qalır".

Göründüyü kimi, müştərilərdən fərqli olaraq sürücülər vəziyyətdən heç də məmnun deyillər. Maraqlıdır, "Bolt"da və digər taksi şirkətlərində qiymətlərin aşağı olması ilə bağlı sürücü narazılığı davam edərsə, vəziyyət necə olar?

İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli Azərbaycanda taksi xidmətləri sferasının "rəqabətli mühitin olduğu azsaylı sahələrdən biri" olduğunu deyib:

"Bazarda həm yerli şirkətlər, həm xarici şirkətlər, həm də fərdi qaydada taksi fəaliyyəti ilə məşğul olan sürücülər var. Qiymətlərin tənzimləməsində rəqabət kifayət qədər rol oynamağa başlayıb. Devalvasiyadan sonrakı illərə nəzər yetirsək, görə bilərik ki, manatın dəyərdən düşməsinə baxmayaraq yeganə olaraq taksi şirkətlərində qiymətlər nəinki artmadı, əksinə daha da azaldı. Gündəlik olaraq da qiymətlərin aşağı olmasını hiss edirik".

Ekspert bildirir ki, qiymətlərin tənzimlənməsinə getsək, bir müddətdən sonra bahalıqdan şikayətlənəcəyik. O, yaranmış bu vəziyyəti bazarın sərt üzü adlandırır və bildirir ki, bir müddətdən sonra bəzi sürücülər bazardan çıxmağa başlayacaq:

"Bu sahədə hansısa dövlət müdaxiləsinin olmasının əleyhinəyəm. Nə vaxt dövlət qiymətləri tənzimləməyə cəhd edəcəksə, bir müddətdən sonra qiymətlərin artmasının, müştərilərin şikayətlərinin şahidi olacağıq".

Cəfərli deyir ki, vəziyyət bu cür davam edərsə, xərclərinin gəlirlərindən daha çox olduğunu görən sürücülər taksi şirkətlərindən çıxacaqlar:

"İş yerləri ilə bağlı seçim imkanları artsa, taksi şirkətində çalışanların bir qismi digər sahələrə keçməyə cəhd edəcəklər. Çünki insanlar borc-xərclə maşın alırlar ki, dolanışıq üçün bir vasitələri olsun. Yəni, digər sahələrdə işləmək imkanı artdıqca, bazarda təkliflər azalacaq və belə olan halda bazarın öz qızıl qaydaları işə düşəcək. Yəni, təklif azaldıqca qiymətlər qalxacaq".

Ekspert təcrübələrdən də söz açır və deyir ki, İstanbulda fərdi qaydada taksi sürücüsü kimi fəaliyyət göstərmək mümkünsüzdür:

"Bu sahə İstanbulda böyük şəhər bələdiyyələrinə həvalə olunub. Hər zaman təklif etmişəm ki, böyük şəhər bələdiyyələri yaradılsın və bu sahə bələdiyyələrə verilsin. Bununla da bələdiyyə daha yaxşı pul qazandıqca vətəndaşa daha keyfiyyətli xidmət yaratsın. Yaxud da gözləyək, bazara özü qiymətləri tənzimləsin. Vətəndaş olaraq görsəm ki, taksi üçün daha çox vəsait xərcləyirəm və bələdiyyələr də mənə keyfiyyətli xidmət verir, o zaman qiymətlərin yuxarı olmasından narazı olmaz".

Ekspert deyir ki, İstanbulda taksi nömrələri birdəfəlik çox baha satılır və demək olar ki, nəsildən-nəslə ötürülür. Bu da gələcəyə yatırımın bir formasıdır. Yəni, avtomobil köhnəlsə belə, lisenziya üzərindəki nömrəni başqa avtomobil üzərinə sənədləşdirmək, yaxud da satmaq olar. 

Cəfərli bildirir ki, Gürcüstanda bu sahə demək olar ki, tənzimlənmir və lisenziya da yox dərəcəsindədir:

"Gürcüstanda fərdi sahibkar olaraq taksi sürücüsü kimi çalışanlar həddindən artıq çoxdur". 

"Bolt"dan sorğumuza cavab olaraq bildirilib ki, şirkətin məqsədi sürücülər üçün daha yaxşı və rahat qazanc təmin etməkdir:

"Qiymətlər ortalama bazar qiymətlərinə əsasən tənzimlənib. "Bolt"da qiymətlər dinamikdir və tariflər bazardakı tələb-təklifə uyğun olaraq təyin edilib. Bundan əlavə, qeyd edək ki, gediş haqqı kilometr, dəqiqə və yollardakı vəziyyətdən asılı olaraq dəyişir".

"Bolt" sürücülər arasında əsas narazılığa səbəb olan məsələyə, qiymətlərin müştərinin mənzil başına çatmasından sonra görünməsinə də münasibət bildirib:

"Bolt tətbiqinin işləmə prinsipi şirkət siyasətinə əsaslandığı üçün bu funksiyanın dəyişməsi və ya əvəzlənməsi yaxın gələcəkdə gözlənilmir".

Maraqlıdır, "Bolt"dan fərqli olaraq digər taksi şirkəti *8555-də qiymətlər necədir?

Şirkətdən Sputnik Azərbaycan-a bildirilib ki, hələlik ki, sürücü və müştərilərdən qiymətlə bağlı şikayət olmayıb:

"Hər saatın öz qiyməti var. Bundan başqa, qiymətlər həm də yollardakı vəziyyətə, həftənin adi günləri və ya istirahət günləri olmasına görə dəyişir. Çalışırıq ki, nə müştəri narazı olsun, nə də ki, sürücü. Bizdə minimal gediş 0-3 kilometr üçün 2.60 AZN-dir. 3-10 kilometrlik məsafədə gediş haqqı hər kilometr üçün 0.30 AZN, 10 kilometrdən yuxarı olduqda 0.29 AZN-dən hesablanır".