2024-cü il oktyabrın 1-də İran İsrailə qarşı genişmiqyaslı raket hücumu həyata keçirib. İran bu hücumda 180-dən çox ballistik raket atıb. 

Hücumun əsas hədəfləri arasında Yerusəlim və Tel-Əviv kimi böyük şəhərlər də var idi. Raketlər bir məktəbə və Tel-Əvivdə bir restorana ziyan vurub, lakin İsrailin "Dəmir Gümbəz" hava hücumundan müdafiə sistemi əksər raketləri zərərsizləşdirə bilib. Nəticədə iki israilli yüngül yaralanıb, bir fələstinli ölüb.

İran bu hücumu "özünümüdafiə" kimi əsaslandırdı və bunu İsrail tərəfindən İranla əlaqəli bəzi şəxslərin, o cümlədən Hizbullah lideri Həsən Nəsrullahın öldürülməsinə cavab olaraq həyata keçirdiyini bildirib.

İran-İsrail münaqişəsi

İsrail-İran münaqişəsi uzun müddətdir davam edən geosiyasi gərginlikdir və iki ölkə arasında həm hərbi, həm də diplomatik toqquşmalar müşahidə olunur. Dünən baş verən hadisələr, bu münaqişənin yeni bir mərhələyə qədəm qoyduğunu göstərir. Bu ölkələr arasında mübahisələr əsasən İrandakı nüvə proqramı və regional güc balansı ətrafında cərəyan edir.

İsrail tez-tez İranın hərbi qüvvələrini, xüsusilə Suriyada mövqelənən İran dəstəklədiyi qrupları hədəf alır. İran isə İsrailin bu hərbi addımlarını regionda təhlükəsizliyə təhdid olaraq görür və müxtəlif yollarla cavab verməyə çalışır. Dünənki hadisə ətrafında verilən bəyanatlar və atılan addımlar da bu gərginliyin davam etməsinə işarə edə bilər.

Bu münaqişədə ABŞ-nin yeri

ABŞ həmçinin İranın nüvə proqramı və regional təsirini məhdudlaşdırmaq üçün diplomatik səylər göstərir, həm sanksiyalar, həm də beynəlxalq təşkilatlarda siyasi təzyiq tətbiq edir. İsrail-İran münaqişəsində ABŞ mühüm strateji rol oynayır və əsasən İsraili dəstəkləyən tərəf kimi çıxış edir. ABŞ, İsrailin ən yaxın müttəfiqlərindən biridir və hər iki ölkə arasında güclü hərbi və siyasi əməkdaşlıq mövcuddur. İranın İsrailə qarşı hərbi hücumlarında ABŞ, İsrailin müdafiəsini gücləndirmək və onu qorumaq üçün müxtəlif addımlar atır.

Son hadisələrdə, 2024-cü il oktyabrın 1-də İranın İsrailə qarşı raket hücumu zamanı ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri İsraili qorumaq üçün müdaxilə edib və təxminən on iki raketi zərərsizləşdirmək üçün müdafiə raketləri göndərib . Bu, ABŞ-ın Yaxın Şərqdə İsrailin təhlükəsizliyini qorumaq üçün hərbi müdaxilə etməyə hazır olduğunu bir daha nümayiş etdirir. Bundan əlavə, ABŞ müdafiə naziri Lloyd Austin İsrailin təhlükəsizlik məsələləri ilə bağlı israilli həmkarları ilə sıx məsləhətləşmələr aparıb və Vaşinqtonun İsrailin yanında olduğunu bildirib.

Üçüncü dünya müharibəsinin başlama riski

İranın İsrailə qarşı dünən baş verən raket hücumu və ABŞ-nin müdaxiləsi, üçüncü dünya müharibəsi riskinə dair narahatlıqları artırır. İsrail və İran arasındakı bu toqquşma digər ölkələrin və qruplaşmaların bu münaqişəyə qoşulması ehtimalı nəzərə alınarsadaha genişmiqyaslı regional müharibəyə gətirib çıxara bilər.

ABŞ-nin İsrailə hərbi dəstəyi və İrana qarşı sərt mövqeyi, münaqişənin daha böyük güclər arasında birbaşa qarşıdurmaya çevrilmə ehtimalını artırır. Həmçinin, Rusiya və Çinin Yaxın Şərqdə mövqeləri və maraqları bu münaqişədə rol oynaya bilər, bu da geosiyasi balansı daha da gərginləşdirə bilər.

Münaqişənin eskalasiyası və digər regional aktorların qoşulması bu riski artıra bilər. Lakin, çox güman ki, belə münaqişələr diplomatik yolla həll edilməyə çalışılacaq, çünki böyük dövlətlər genişmiqyaslı müharibənin fəlakətə səbəb ola biləcəyini anlayır.

Milli.Az