Son vaxtlar ibtidai və orta məktəb dərsliklərində, xüsusilə "Azərbaycan dili" dərsliyində istifadə edilən mətnlər ictimaiyyətdə geniş müzakirə olunaraq qınaq obyektinə çevrilib. Xüsusilə dərsliklərdə vulqar sözlərin, sərt söyüşlərin işlədilməsi insanları narazı salıb.

Təhsil Nazirliyindən ANS PRESS-ə verilən məlumata görə, həmin mətnlərin bəziləri dərsliklərdən çıxarılıb. 

"Bəzi mətnlər hazırda istifadədə olan dərsliklərdə yoxdur. Məsələn: "Söz yarası", ana ilə uşağın dialoqu və s. X sinif "Azərbaycan dili" dərsliyində İsmayıl Şıxlıdan gətirilən nümunə tədris planında nəzərdə tutulan ümumişlək olmayan sözlər mövzusu ilə bağlı dərsliyə salınıb", - deyə nazirliyin mətbuat xidmətindən bildirilib. 


2-ci sinif dərsliyindən "Söz yarası"

Həmçinin qeyd edilib ki, ümumtəhsil məktəbləri üçün dərslikləri mövcud qanunvericiliyə uyğun olaraq tender (müsabiqə) yolu ilə nəşriyyatlar hazırlayır. Müəllifləri alim, metodist və müəllimlər içərisindən nəşriyyat özü seçir.

Hazırlanmış dərsliklərin maketləri Təhsil Nazirliyində yaradılmış tender komissiyasına təqdim olunur. Orada müəlliflərin adları göstərilmir. Maketlər şifrələnir və Dərslikləri Qiymətləndirmə Şurası (DQŞ), müvafiq ali təhsil müəssisələri və TQDK tərəfindən qiymətləndirilir. Keçid balını toplamış maketlər müstəqil qurum olan DQŞ-nin qərarı ilə qəbul olunur. Nazirlik yekun qiymətləndirmə əsasında dərsliyin maketlərini təsdiqləyir.



Pedaqoji elmlər doktoru, professor, təhsil üzrə ekspert Əjdər Ağayev "Azərbacan dili" dərsliyində, xüsusilə yuxarı sinif dərsliklərində həm normal, həm də jarqon danışıq dili öyrədilməsi üçün bu cür tapşırıqların verildiyini deyib.

"Həmin dərsliklərdəki tapşırıqda şagirdlər kobud - jarqon və normal sözləri tapmalıdırlar. Bundan sonra müəllim izahat aparmalıdır və ədəbi dilin normaları haqqında məlumat verməlidir. Amma dərsliklərimizdə bu məsələ kobud şəkildə qoyulub. Çox sərt jarqon və söyüşlər işlədilib", - deyən ekspert həmin sözlərin istifadə edilməsini yolverilməz hesab edib. 


8-ci sinif dərsliyində İsmayıl Şıxlının əsərindən mətn


"10-cu sinif "Azərbaycan dili" dərsliyində kobud sözlərin ən sərt olanları göstərilib. Halbuki dərsliklərdə kobud sözlər də seçilərkən onların daha adi, daha az sərt olanları verilməlidir. Çünki elə uşaqlar var ki, heç orada istifadə edilən sözləri eşitməyib. Bir sözlə, tapşırıq veriləndə elə əsər seçilməlidir ki, orada münasib kobud sözlər istifadə edilsin", - deyə Əjdər Ağayev fikrini izah edib.

Lakin belə hallarda təkcə müəllifi qınamaq düzgün deyil. Burada məsuliyyət həm də redaktorların üzərinə düşür. Çünki yazılan dərslikləri müvafiq qurumlar qiymətləndirir, onun nəşrinə və məktəblərdə istifadə edilməsinə icazə verir.

"Burada redaktorların da günahı çoxdur. Onlar kitabı diqqətlə oxumalıdırlar. Hətta bəzən elə olub ki, redaktorun kitabda adı yazılıb, yalnız kitab nəşr ediləndən sonra onun bu haqda xəbəri olub. Digər tərəfdən isə dərsliklər ortada qalıb. Nəşriyyatlar tenderdə udur, müəllif tapır və onu nəşr edir. Bu zaman tapılan müəlliflər içərisində savadlıları olduğu kimi, bu məsələlərdən xəbərsiz olanlar da var", - deyən ekspert bu problemin həlli yollarından da danışıb.


Əjdər Ağayev - Pedaqoji elmlər doktoru, professor, təhsil üzrə ekspert

Əjdər Ağayevin sözlərinə görə, dili bilmək kifayət deyil, onun metodikasını, uşaqlara təqdim etmə yollarını – pedaqogikanı bilmək lazımdır. "Odur ki, dərsliyin müəllifi dilçidirsə, ondan savayı bir metodist, bir psixoloq və bir pedaqoq da olmalıdır".

Pedaqoq həmçinin qeyd edib ki, dərsliklərə qiymət verən DQŞ bu işə peşəkarlıqla və məsuliyyətlə yanaşmalıdır. Eyni zamanda Təhsil Nazirliyi dərslik yazmaq üçün səlahiyyəti öz əlinə almalıdır.


8-ci sinif "Azərbaycan dili" dərsliyindən

Şagirdlərin və valideynlərin düşdüyü bu vəziyyətdən çıxış yolu dərsliklərin yazılma texnologiyasının dəyişdirilməsidir. Dərsliklərin müsabiqə yolu ilə hazırlanmsı daha məqsədə uyğundur. Müsabiqədə müəllim, valideyn, mütəxəssis rəyləri olmalı, DQŞ isə dərs vəsaitini obyektiv və məsuliyyətlə qiymətləndirməlidir. Sonda həmin dərslik sınaq üçün buraxılmalı və bir ildən sonra ehtiyac olarsa, təkmilləşdirilməlidir.