Xalq artisti: “Adam satmaqdan başqa əlimdən hər şey gəlir”
“Yeni Müsavat”ın budəfəki müsahibi Azərbaycanın Xalq artisti, tanınmış rejissor Ramiz Əzizbəylidir. Hər kəsə məlumdur ki, Ramiz Əzizbəyli istedadlı kinorejissor olmaqla yanaşı, kinoda və teatrda sevilən, yadda qalan obrazlar yaratmış aktyor, özünəməxsus gözəl səsi ilə ifalar etməyi bacaran dəyərli sənətkardır.
Çox təəssüf ki, Xalq artisti uzun müddətdir ki, ağır xəstəliklə mübarizə aparır. Buna baxmayaraq Ramiz Əzizbəyli əvvəlki ampluasını qoruyub saxlaya bilib, yenə də zarafatcıl və pozitivdir. Onunla söhbətimizdə bunun bir daha şahidi olduq:
- Ramiz bəy, necəsiz, hazırda özünüzü necə hiss edirsiz?
- İflic vəziyyətdə, yaşayıram hal-hazırda. 3 ildir bu vəziyyətdən çıxa bilmirəm. İndi Allaha qurban olum, Allah yaşadır məni.
- Çox çətin anlarınız oldu. Həmin vaxtlarda dostlarınızdan vəfasız çıxan oldumu?
- Heç biri. Gördüyünüz bu süfrə yığışdırılımır, hər gün gəlib-gedənim var. Bugünkü gündə özümə istirahət vermişdim, ona da siz gəldiniz (zarafatla).
- Dostlarınızın hamısı yaradıcı insanlardır, ya fərqli çevrədən olanlar da var?
- Fərqlidir. Mənim birinci tamaşaçım dostumdur, yerdə qalan sənət adamlarıdır. Hamısı ilə dostluq edirəm. Şükür Allaha ki, mən nankor, “çörəyi dizi üstə” olanlardan deyiləm, başıma and içirlər.
- Keçək kinomuzun ən çox sevilən, gözəl nümunələrindən biri olan “Bəxt üzüyü” filminə. Bəzən eşidirik ki, filmdəki ən maraqlı fraqmentlərin əksəriyyəti ekspromt olub, məsələn, Söylünün yerə yıxılması və ya araq şüşəsinin divara çırpılıb qırılması və sairə.
- Əvvəla, ssenarini mən özüm yazmışam, Vaqif Səmədoğlundan icazə almaqla. Onda mənə dedi ki, “mən kinonun tempini unutmuşam, yaxşısı budur, sən kinoya yaxınsan, özün yaz, özün çək”. Belə oldu söhbətimiz. Amma haqqını vermişəm, halallığını almışam, motivlərin əsasında özüm eləmişəm. 15 faiz mənimkidir, qalanı Vaqif Səmədoğlunundur.
- Olubmu ki, hansısa kadrlar maraqlı olub, amma montaja düşüb?
- Yox, nə bacarmışam çəkmişəm, hamısı da gedib. Ekspromtlarım da çox olub. Bombadır da (gülür).
- Amma filmdən sonra Xalq artisti Afaq Bəşirqızı ilə aranızda nəsə narazılıq yarandı.
- İncimişəm, küsmüşəm, hələ də danışmıram.
- Xəstəliyiniz dövründə sizinlə telefon əlaqəsi də saxlamayıb?
- Yox, qətiyyən əlaqə saxlamayıb, lazım da deyil.
- Bir ara Fuad Poladov, Rasim Balayevlə də bağlı narazılığınız var idi. Onlarla da münasibət hələ düzəlməyib?
- Onların ikisindən də razıyam. Amma Afaqdan incimişəm.
- Rejissoru olduğunuz son filmlərdən biri, Qarabağ müharibəsinə həsr olunmuş “Yalan” nədənsə ekranlarda az göründü.
- Göründü, doyunca görünüb. Tamaşaçılar məktub yazıb, haqqına tərifləyirlər məni. Amma yaradıcılıq işləri... indiki hökumətin başı daha çox idmana qarışıb. İdmana fikir verirlər.
- Həm də nədənsə son dövrlərdə daha çox komediyaların çəkilməsinə üstünlük verilir, nəinki ciddi, cəmiyyəti narahat edən problemlərdən bəhs edən filmlərə.
- Fikrimcə, hamısı lazımdır. Amma komediya insanların başını daha çox qatır, ciddi film insanları oyadır. İndi bu yolu tutublar da.
- Bəs axırıncı çəkilən komediya filmlərdən hansılarını izləmisiz, bəyənirsiz?
- Bəyəndiklərim də var, bəyənmədiklərim də.
- Məsələn, hansını bəyənirsiz?
“Mənim iştirakımla 96 film var, onun 30-da oxumuşam”
- Axırıncı çəkiləni. Hər kəsin öz yeri var. Son 10 ildə çəkilənlər “vozdux”dur, 10 illik yaradıcılığımızı itirmişik. Amma axırıncı filmləri dəyərləndirirəm, indi hansılar gedir, onlar qiymətlidir. Hər biri bir mövzunu qabardır.
- Maraqlıdır, bəs hansı televiziya proqramlarına baxırsız?
- İnsult keçirmişəm, əməliyyat olunmuşam, infarktdan qalxmışam və sairə. Hər gün oturub, yatıram. Yatmağa üstünlük verirəm. İynə-dərmanım hələ də bitməyib. Gözüm dolur... belə də (doluxsunur). Mənimki idmandır.
- Deyəsən gəncliyinizdə idmançı olmusuz axı?
- Ooo, (fəxrlə) Qılınc döyüşünə getmişəm, futbolla, güləşlə məşğul olmuşam. Mənim canım var ee... (zarafatla özünü öyür). Mən idmançılıqla başlamışam. Şeir də yazıram. Bunu bilmirsiz?
- Yox, bu qabiliyyətinizdən xəbərsizəm.
- (gülür)...
- Şeirlərinizin mövzusu adətən nədən ibarət olur? Sevgi, yoxsa?
- Hər şeydən. Mən “boqatı” adamam. Bu yaxınlarda məni Dövlət Arxivinin üzvü seçiblər. Haqqımda monoqrafiya yazılıb, kafedra müdiri işləmişəm, professoram. Bir sözlə, gördüyümü görmüşəm, bir qalır ölmək (gülümsəyir).
- Kinolarda da sizi adətən şən, komik obrazlarda görmüşük. Bəs ailədə necə, sərt yoxsa zarafatcılsız?
- Necə görmüsüz, elə o cürəm. İki qızım, bir nəvəm var, bir xanımım, bir də mən. Gəlib-gedən çoxdur. Əmiuşaqları, qardaş-bacılarım... hamısının qadasını alım. Bu süfrə boşalmır, evdən bayıra çıxa bilmirəm. Qonaqlarım bir az öncə, sizdən əvvəl gedib. Hərdən qovalayıram (zarafatla gülür).
- Bir az öncə övladlarınızdan söz açdınız. Onlardan sizin yaradıcılıq yolunuzu davam edən varmı?
- Cəhd etdilər. Heç biri... Cəfər Cabbarlı adına kinostudiyamız var, qızım rejissorluğu bitirib, amma hələ işləmir, film çəkmir. Film heç kimə lazım deyil (mənalı gülümsəyir).
- Niyə film çəkmir, marağı, yoxsa maddi imkanlar yoxdur?
- Həvəsi var, həvəslidir. Nə qədər dərinə gedir, o qədər də həvəsi artır. Kinostudiyada ilk işidir, ilişib qalıb orda. Amma böyük qızım Təfəkkür Universitetinin hüquq fakültəsini qurtarıb, o da işləmir.
- Niyə?
- Körpəsinə baxır da.
- Rejissor qızınızdan söz düşmüşkən, ümumiyyətlə, gənc rejissorların əksəriyyəti şikayətlənir ki, qocaman rejissorlar, ssenaristlər bizə imkan vermir ki, film çəkək. Deyirlər ki, tutaq ki, dövlət büdcəsindən hər il üç rejissora vəsait ayrılırsa, onların üçü də yaşlı nəslin nümayəndəsi olur, yəni gənclərə imkan verilmir, şərait yaradılmır.
- Bir damcı o cürdür. Amma çox nahaq şikayət edirlər, mən olsaydım, etməzdim. Mənim dilimin əzbəri qocaman rejissorlardır, cavanlardan heç nə ummuram. İndi-indi dəvət ediblər, təzələr gəlib, rəqabət gedir aralarında.
- Əslən bakılısız... (cümləmi bitirmədən cavab verir)
- Bəli, (fəxrlə) “İçərişəhər” balasıyam, bəy nəslindənəm, bəyliiyim qoruyub saxlayıram. Xanımım - Zümrüd xanım Gürcüstan əhlidir, bacanağım Ermənistandandır. Milləti, Qafqaz xalqlarını birləşdirmişik (gülür).
- Əslən bakılı olanlar indi Bakının dəyişən görkəmindən çox ictimai mühitinin, insanlarının dəyişməsindən şikayətlənir.
- Köhnə Bakını bəyənirəm. İndi həqiqətən Bakının görkəmi dəyişib, o siçan yuvaları, gəmiricilər yox olub. Amma köhnə Bakını bəyənirəm. Mənim uşaqlığım, gəncliyim o illərdən asılıdır.
“Xanımım Gürcüstan əhlidir, bacanağım Ermənistandan, milləti, Qafqaz xalqlarını birləşdirmişik”
-O insanları, yoxsa evləri, tikililəri özləyirsiz?
- Yox, mən hamısını bəyənirəm. Amma mühitə qalsa, Bakının köhnə mühitini, köhnə “İçərişəhəri” bəyənirəm.
- Bəs axırıncı dəfə “İçərişəhər”də nə vaxt olmusuz?
- İndi buraxsalar, bu saat gedərəm (gülür)... 5 il bundan əvvəl. Mən “Sovetski”də doğulmuşam, amma “İçərişəhəri” çox sevirəm.
-"İçərişəhər" xatirələrinizdən danışa bilərsizmi?
- Hər şeyi unutmuşam... Son dərəcə müasirləşmişəm, amma burnumun ucu göynəyir “İçərişəhər” üçün. Müasirliyi bəyənirəm, amma... (əlini pəncərəyə tərəf tuşlayaraq) havamızı kəsiblər. Burada oturanda “Günəşli” qəsəbəsinə qədər görürdüm. Bu məqsədlə bu mənzili almışam. Amma di gəl, tikə-tikə gəlirlər.
- Bir az öncə idmançı olmağınızdan, yaradıcılığınızdan bəhs etdiniz. Daha hansı bacarıqlarınız var?
- Müğənniyəm.
- Bəli, bir çox filmlərinizdə gözəl, ürəyə yatımlı maraqlı ifalar etmisiniz.
- Mənim iştirakımla 96 film var, onun 30-da oxumuşam.
-Bəs ifaçılıq həvəsiniz hardan qaynaqlanır?
- Atam da xanəndə olub, bəy balasıdır, “İçərişəhər”li olub. Avazı gəlib oxuyub. Mərhum Rafiq qardaşımı da xanəndə etmişdi. Amma o diş həkimliyinin dalınca gedib, buna baxmayaraq ifalar da edib. Qardaşım oğlu Nurlan Əzizbəyli ifa edir, mən ifa edirəm, səsim var. Bacım oğlu da ifaçı olub, yəni nəsildən gəlib.
- Daha çox hansı mahnılar sinənizə yatıb?
- Fərq qoymamışam. Bütün Azərbaycan mənimdir, aşıq havalarından tutmuş, lirik mahnılara qədər sevmişəm. Yəni ayrı-seçkilik etməmişəm.
- Demədiz, nəyi xoşlayırsız, nə sizi incidir?
- Yatmağı xoşlayıram. Bu vaxta qədər çəkilişlərdə olmuşam, istirahət etməmişəm, indi yatıram. İşsizlikdir də...
- İş üçün darıxırsız yəni.
- Hə, darıxıram... Amma şikayət eləmirəm haa (zarafatla). Qeyri-münasiblik darıxdırır məni. İnsanlar yaşayıb öləcəklər, buna görə insan kimi yaşasınlar. Hamını xoşbəxt görüm, içi sən qarışıq.
Söhbət zamanı gözümə divarda, pianinonun üstündəki müsahibimin portretlərinə sataşır. Hiss olunur ki, xalq artisti öz portretlərini çox sevir.
“- Portretlərinizi kim çəkib?
- Mənim portretlərim çoxdur. Bir gün Şamaxıdakı evimə qonaq gəlsəniz onları sizə göstərərəm (Divara vurulmuş portretini göstərərək). Bu, 65 illiyimə həsr olunmuş yubileydə verilib. O birisi isə (pianinonun üstünə qoyulmuş portreti nəzərdə tutur) “Priverdinin xoruzu” filmi təqdim olunan zaman, debütdə təqdim edilib.
- Deyəsən portret çəkdirməyi çox sevirsiniz?
- Mən rəssamam axı. Rəsmlə də məşğul olmuşam.
Söhbət boyu yanımızda əyləşib, kəlmə belə kəsməyən Xalq artistinin həyat yoldaşı Zümrüd xanım ancaq bu məqamda söhbətimizə qarışır:
Zümrüd xanım:
- O, hər şeyi bacarır.
Ramiz Əzizbəyli:
- Hər şey gəlir əlimdən. Bir adam satmıram! Adam satmaqdan, xəyanətdən başqa əlimdən hər şey gəlir. Özümdən razıyam, çünki narazıyam (məşhur kəlamı sitat gətirib gülür).
- Bəzən deyirlər ki, yaradıcı insanlar daha həssas, emosional olduğundan onların əksəriyyəti xəyanətdən, satqınlıqdan kənardır.
- Əksinə. Əksəriyyəti paxıl olur. Amma mən paxıl deyiləm.
- Söhbət zamanı fəlsəfi düşüncələriniz çox oldu.
- Mən filosofam, Təfəkkür Universitetini, Mədəniyyət və İncəsənət Universitetini bitirmişəm.
Zümrüd xanım:
- Universitetimizdə bizə dərs deyib.
- Deməli ilk öncə müəlliminiz olub?
Zümrüd xanım:
- Müəllimim olmasa da, müəllimliyi əvəz edib
Ramiz Əzizbəyli:
- Məndən yoxdur ki, vallah, yoxdur (zarafatla gülür).
