Son günlər ölkədə baş verən devolvasiyadan sonra bir çox vətəndaşlar zərər çəkdi və dolayısı ilə bu zərər banklara da yansıdı. Banka olan borclarını ödəməkdə çətinlik çəkən vətəndaşlar çarəsizlikdən banklarla üz-göz oldu.

Bəzi banklar hüquqi qanunları rəhbər tutaraq müştərilərini məhkəməyə verdi, “Unibank” kimi reketlərin yazılmamış qanunları ilə hərəkət etməyi üstün tutdu. Görəsən niyə?

Azərbaycanda fəaliyyət göstərib, lakin qanunlarına mı etibar etmirlər? Yoxsa Azərbaycanın qanunlarınımı tanımırlar? Hər halda müştərilərlə davranma və fəaliyyət istiqamətləri ikincini deməyə əsas verir. Belə olduğu halda öz qanunlarını konstitusiyadan, hüquqdan üstün tutan, fəaliyyətinə görə “rekert”, “vorzakon” qanunları ilə hərəkət edən “BOA Kollektor” adlanan Agentliyik ilə müqavilə bağlayıb.
Deməli Bank, hüquqa müraciət etməyi üstün tutmur, qol gücünə, yəni müasir kollektor, amma əslində reketçiliklə məşğul olan şirkəti seçib.  Nə üçün reket deyirik, çünki daha əvvəl də mətbuatdan izlədiyiniz kimi “BOA” adlanan bu kollektor agentliyin səsyazması yayılmışdı və vətəndaşla danışıq tərzi, onu böyrəyini satmağa məcbur etməyi reketçilik fəaliyyəti sayılır.
Kimdir “BOA” kollektor?
Rəsmi qeydlərdə sahibi Samir Mustafayevdir. Qeydiyyatdan keçməsinə baxmayaraq əməkdaşlarının Azərbaycan Respublikasının qanunlarına riayət etməməsi, vətəndaşlarla ünsiyyət bacarığı və mədəniyyətinə sahib olmamaları, əslində heç müştəriləri olmayan vətəndaşlarla davranış və danışıq tərzlərinə görə belə təəssürat yaranır ki, kollektorun əməkdaşları sadəcə Samir Mustafayevə yox, həm də daha kimlərəsə güvənirlər. Kimdir güc nümayişi etdirən? Nə üçün Belə şirkətlər hələ də fəaliyyətini davam etdirir? Bu kollektorun əməkdaşlarına vətəndaşın böyrəyini satması göstərişini verən güçün qaynağı kimdir? Suallar çoxdur əslində…
Agentlik fəaliyyətə başlayan zamandan işi ancaq məddahlıq edib, pul qoparmaq olan bəzi üzdəniraq saytlar da bu kollektorun “uğurlu fəaliyyətindən” yazdılar. Amma bir az keçdikdən sonra “BOA Kollektor Agentliyi” nin “reketlik” fəaliyyəti ortaya çıxandan sonra nədənsə qurbağa gölünə daş atıldı.

“BOA Kollektor Agentliyi” – niyə görə BOA
Əslində mənası “Baku Collecting Agency” olsa da, adının qısaldılmış forması ilə uygun gəlmir.”B”-hərfi Bakı sözü, “A”-hərfi Agentliyi ifadə edirsə ortada olan “O” hərfi nəyi ifadə edir. Ekspertlərin dediyinə görə, adını Hindistan, Cənubi Amerika, və Afrikanın tropik yağmur ormanlarında yaşayan “Boa” ilanından götürən agentlik əlinə keçən müştəriləri boğmağa başladı. Adətən, tutduğu ovunu bədəni ilə boğulub ölənə qədər sıxan boa ilanı kimi “BOA Kollektor Agentliyi”nin əməkdaşları da bankların onlara satdığı müştəriləri nəfəsi kəsilənə qədər, hətta intihar edənə qədər boğur.
Qeyd edək ki, “BOA Kollektor Agentliyi”nin təsisçilərindən biri də poker yarışında 1 milyon udan “Unibank”ın prezidenti Eldar Qəribovun oğlu, poker oyunçusu İlkin Qəriblidir. O, 3 il öncə Vergilər Nazirliyində qeydiyyatdan keçmiş və Azərbaycanın tarixində ilk borc agentliyi olan Baku Collecting Agency (BOA) MMC-ni yaradıb, lakin “Unibank”ın əsas təsisçisi Eldar Qəriblinin oğlu ilə bağlı xəbərin digər maraqlı tərəfi onun ortağı ilə əlaqəlidir. Belə ki, ölkədə fəaliyyət göstərən yeganə kollektor şirkəti olan BOA agentliyinin həmtəsisçisi Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirinin müavini Rauf Hacıyevin oğlu Rüstəm Hacıyevdir.
“BOA Kollektor Agentliyi”nin boğduğu müştərilərin səsini isə KİV-i çox az hallarda eşitdi.
İş o yerə çatdı ki, “BOA”nın işçiləri banklardan hesabını bağlatdırıb, öz “şotlarına” keçirdikləri müştərilərə “Pul tapmırsan, get böyrəyini sat” əmrini verdi.  Bəli, BOA” Unibank-a borcu olan vətəndaşa böyrəyini satıb kreditini qaytarmaq əmri verib.
Həmin vətəndaş – 38 yaşlı Mübariz Bayramov “BOA Kollektor Agentliyi”nin qanunsuz əməlləri ilə mübarizə aparan “Antikollektor”a müraciət edib. Dediyinə görə, onun Unibanka təxminən 3000 manat borcu qalıb. Unibankın adından ona dəfələrlə zənglər və hədələr olub. Dəvət edib bir neçə saat da saxlayıblar. Cibində olanları da boşaldıb əlindən alıblar. Qohumlarına da zəng vurdurublar ki, gəlin Mübarizin pulunu ödəyin. Lakin görünən odur ki, Mübarizin Unibankın işçisi hesab etdiyi şəxslər əslində “BOA Kollektor Agentliyi” MMC-nin işçiləri olub. Bunu Mübariz adlı vətəndaşa bildirməyiblər.
Çünki Mübariz Bayramov “BOA Kollektor Agentliyi”i üçün Azərbaycan vətəndaşı deyil, sadəcə əllərinə düşən ovdur və onu nəfəsi kəsilənə qədər sıxmaq, boğmaq lazımdır. Nə qədər çox sıxsan, o qədər çox qanı çıxacaq ki, bu da qaniçən “BOA Kollektor Agentliyi” üçün əsl qidadır.
Əslində Unibank müştərisini cansız əşya kimi “BOA Kollektor Agentliyi”nə satmazdan öncə ona xəbərdarlıq etməliydi. Amma görünür, alan məmnun, satan məmnun. Müştəri müştəri kimdir ki?! Amma unutduqları bir məqam var. Onlar üçün heç kim sayılan, əzilib, təhqir edilib, boğulan insanlar Azərbaycan vətəndaşıdır. Və Azərbaycan vətəndaşının da arxasında onun dövləti və prezidenti dayanır.
Əslində bu kollektorda işləyən əməkdaşlar özəl və dövlət müəssisələrin fərqini, özəl bankla vətəndaş arasında yaranan çətinlikdə hansı formada vasitəçilik etdiklərini bilmir və vətəndaşları dövlət adı ilə hədələyirlər. Ölkədən çıxış üçün “STOP” qoyulacağı ilə təhdid edirlər.
“BOA Kollektor Agentliyi”nin fəaliyyəti qanunsuzdur
Antikollektor Şirkətinin rəhbəri vəkil Əkrəm Həsənov ona müraciət edən Mübariz adlı vətəndaş, onu hədələyənlərdən birinin Mübarizə böyrəyini satmağı əmr edib. Mübariz də buna razı olub. Başlayıb xəstəxanaları gəzməyə ki, “böyrəyimi alın, borcumu ödəyim”. Təbii, heç bir xəstəxana onun təklifi ilə razılaşmayıb.
Buna görə də təklifi verən kollektordan telefonla xahiş edib ki, ona böyrəyini ala biləcək xəstəxananın yerini desin, gedib böyrəyini satsın.

Vətəndaşı bu qədər dəhşətli duruma salan agentlik isə öz rəzil əməlindən utanmaq əvəzinə, onu daha da boğmağa başlayıb və Mübariz Bayramovu yenə qorxudular ki, onun işi artıq məhkəmədədir, (bu, yalandır!), “axtarışdasan, səni tutacaqlar”. Mübariz yenə xəstəxana barədə soruşanda kollektorun əməkdaşı “sən tez gəl, mən səni yönləndirərəm ora” deyib (Həmin telefon danışığının audioyazısı aşağıda).
Antikollektorun rəhbəri Əkrəm Həsənov İnterpress.az-a açıqlamasında bildirdi ki, kollektorların fəaliyyəti xarici ölkələrdə tənzimlənir yəni lisenziyalaşdırılır. Onunla hər kəs məşğul ola bilməz. Bizdə isə kollektor fəaliyyəti ilə bağlı qanun yoxdur və bu qanun olmadığından da əslində onların fəaliyyəti tamamilə qanunsuzdur.
Vergilər Nazirliyin analtik informasiya şöbəsinin İnterpress.az-a verdiyi məlumata görə, “BOA Kollektor Agentliyi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti 19.12.2011-ci il tarixində dövlət qeydiyyatına alınıb: “Qanuni təmsilçisi də Samir Mustafayevdir. Vergi ödəyicisi kimi vergilərini ödəyir. Amma onun kollektor fəaliyyəti, borclu şəxslərlə işin aparılması ilə bağlı bir şey deyə bilmərik, çünki, müvafiq sahənin tənzimlənməsi bizim səlahiyyətlərimizə daxil deyil”.

Azərbaycanda ilk kollektor agentliyi “BOA Kollektor Agentliyi”nin təsisçisi İlkin Qəribov isə münbit meşələrdə ov etməyi xoşlayan boa ilanının adını götürən agentliyi Azərbaycanda ilk kollektor agentliyi olduğunu deyir və fəaliyyətləri üçün münbit şəraitin olmasından rahatlığını ifadə eir: “Bazar iqtisadiyyatı inkişaf etdikcə və rəqabət artdıqca, hissə-hissə ödənilmək üçün təqdim edilən malların və xidmətlərin sayı artacaqdır və müvafiq olaraq, pis borcların miqdarı, təəssüf ki, artacaqdır.
Biz bunu, Böyük Britaniya, Almaniya və Fransa kimi inkişaf etmiş ölkələrin timsalında görə bilərik. Özü də bazarların ölçüsü çox böyükdür. Məsələn, ötən il üçün ABŞ-ın kollektor şirkətlərinin qazancı 12 mlyard dollar təşkil etmişdir. Rusiyada ötən il üçün ən iri şirkətin dövriyyəsi 450 milyon dollar təşkil etmişdir”.
Yeri gəlmişkən bu Rusiyanın Çelyabnski rayonunda da kollektor vətəndaşa “Bank borcunu ödəyə bilmirsənsə, get böyrəyini sat” əmrini vermişdi. Lakin bu əxlaqsız davranış bütün Rusiyanı ayağa qaldırdı və bank efirdə vətəndaşdan üzr istədi. Görünür, Boa üçün münbit şərait var, onlar borclu vətəndaşlara orqanlarını satdıracaq və ya gəlirləri artdıqdan sonra orqan alveri ilə məşğul olan klinika da açacaqlar ki, vətəndaşlar əziyyət çəkib iç orqanlarını satmaq üçün xəstəxana axtarmasınlar.
Yəin ki, “BOA Kollektor Agentliyi” “get böyrəyini sat” təhdidini də elə rusiyalı həmkarlarından öyrəniblər. Amma Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti elə bir durumdadır ki, belə qaniçənlərə üzr istətmək gücünü çoxdan itirib. Yəni sözün bütün mənalarında “BOA Kollektor” Agentliyinin təsisçisi demişkən, “münbit şərait var”. Bu münbit şəraitdə istədiyiniz qədər ov edə bilərsiz, istədiyiniz qədər insanları ayaqlaya bilərsiz “BOA Kollektor” Agentliyi! Amma…
“Vətəndaşın imkanı varsa, borcu ödəyəcək, yoxdursa, ödəməyəcək!”
Əkrəm Həsənov deyir ki, vətəndaşa bankın ultimatum qoymağa hüququ yoxdur. Vətəndaş ödəmirsə, məhkəməyə verilməlidir:“Vətəndaşın imkanı varsa, borcu ödəyəcək. Yoxdursa, ödəməyəcək! Kollektora gəldikdə bizdə onların fəaliyyəti tənzimlənmir .Ümumiyyətlə bank borcun qaytarılmasını kollektora tapşıra bilər ki, onun adından hərəkət etsin. Amma vətəndaş kollektordan danışmaqdan imtina edə bilər. Bankın vətəndaşa ultimatum qoymağa hüququ yoxdur.
Çünki, bu bank sirridir və kollektor isə bank deyil. Yəni vətəndaş kollektorun zənglərini, çağırışlarını və s. rədd edə bilər. Kreditin bank tərəfindən satılmasına gəldikdə isə, kredit bir bank tərəfindən ancaq digər bir banka satıla bilər. Yəni bank fəaliyyəti haqqında lisenziyası olan quruma. “BOA kollektor” un isə bu lisenziyası yoxdur. Yəni bank borcu kollektora və ya digər bank fəaliyyəti haqqında lisenziyası olmayan fiziki vəya hüquqi şəxsə satıla bilməz. Kollektora kreditin satılması isə kollektorun qanunsuz bank fəaliyyəti ilə məşğul olması deməkdir. Bu isə ümumiyyətlə cinayətdir”.
BOA Kollektor Agentliyi” vətəndaşların ölkədən çıxışına qadağa qoyur?
Banklara borcu olan müştəriləri kollektorun əməkdaşları “ölkədən çıxışına qadağa qoyduq” yalanı ilə aldadırlar. Ümumiyyətlə, bu agentliyin vətəndaşın ölkədən çıxışına qadağa qoymaq hüququ yoxdur. Lakin, “müasir” reketliklə məşğul olan kollektor agentliyinin “stop”la hədələdiyi bir neçə şəxslə bağlı Dövlət Sərhəd Xidməti ilə əlaqə saxladıq. Bəlli oldu ki, “BOA Kollektor” Agentliyi bu vətəndaşları aldadıb və onların heç birinin ölkədən çıxışına qadağa qoyulmayıb.
Hansı halda vətəndaşın ölkədən çıxışına qadağa qoyula bilər?
Hüquqşünas Müzəffər Baxış deyir ki, qanuna görə, şəxs barəsində cinayət işi başlananda ölkədən çıxışına qadağa qoyula bilər. Əgər şəxsin hər hansı bir öhdəlikləri varsa, belə hallarda da qadağa qoyula bilər. Bundan əlavə, “Miqrasiya haqqında” Qanunun tələblərinə görə, şəxs həbs edildikdə, barəsində həbs-qətimkan tədbiri seçildikdə, əsas cəzasını məhkum çəkənə qədər bu qərar qüvvədə saxlanılır. Müddətli hərbi xidmətdə də belə qərar nəzərdə tutulur”./İnterpress.az