Rauf Muradovu son vaxtlar sosial şəbəkələrdə yayılan şeirlərindən sonra yaxından tanımağa başladıq. Google axtarış sistemində “Rauf Qaraişıq” yazıb “enter” düyməsini sıxanda məlum oldu ki, tanınmış yazıçılar vaxtilə onun İngiltərəyə birdəfəlik köç etməsini heç də asan həzm etməyiblər, barəsində maraqlı xatirələr paylaşıblar.

Tanınmış jurnalist İbrahim Nəbioğlu Rauf Qaraişıq imzalı şeirləri feysbukda yayandan sonra onun şeirlərini bəyənənlərin sayı daha da çoxaldı, müəllifin Azərbaycandan uzaq düşmə səbəbi ilə bağlı suallar ünvanlanmağa başladı. Oxucuların marağını nəzərə alıb Rauf Qaraişığın dostu, hazırda Türkiyədə yaşayan İbrahim Nəbioğludan şairlə əlaqə qurmaqda yardımçı olmasını xahiş etdik.

Türkiyədən İbrahim Nəbioğlunun moderatorluğu ilə İngiltərədə yaşayan Rauf Muradov, Azərbaycandan “Teleqraf Media Qrupu”nun təsisçisi və baş direktoru Aynur Camalqızı və biz – Nərgiz Cavadzadə, Mövlud Mövlud, Aqşin Evrən... Salamlaşdıq, hal-əhval tutduq, uşaq kimi sevindik, fərəhləndik... Üç bucaqlı gözəl bir rabitə yarandı... Ölkənin insanları qürbətdə olanda lap əziz olur sanki...

Beləliklə, şairlə skayp söhbətini təqdim edirik.

Aynur Camalqızı: Günlərin bir günü hörmətli İbrahim Nəbioğlu sosial şəbəkədə bir şeir paylaşdı: ”Sentyabr... Tay qoymadın bizdə abır...” Bu şeir çox bəyənildi, sevildi və biz... sizdən sonra gələn nəsil Rauf Qaraişıq imzasını tanıdıq. Bəs Feysbuk olmasaydı, biz sizi necə tanıyacaqdıq? Azərbaycanı niyə tərk etdiniz? Bakıda qalsaydınız, yenə də bu şeirlər yazılacaqdımı? Məsələn, “Yağış içəcəyik bu gün” misrası mənə elə gəlir, daha çox qürbət havasından doğulub... 

Rauf Muradov: Kitabımda toplanan şeirlərin əksəriyyəti qürbət şeiri deyil. Açığı, mən ruhən Azərbaycanda da özümü qürbətdəki kimi hiss edirdim. İnsan hər yerdə qürbətdə ola bilər, yəni ailən başda olmaqla ətrafındakılar səni başa düşmürsə, sən artıq qürbətdəsən, heç yana çıxıb getmək lazım deyil. Sən səni başa düşən 3-5 adamın yanında olmalısan. Bu, insanın həyatda xoşbəxt olmasının şərtlərindən biridir. Canın tam sağlam, özün zəngin ola bilərsən, ancaq yanında ailən, anlayanın yoxdursa, heç vaxt xoşbəxt ola bilməzsən. Bunu tək mən demirəm, bunu həm alimlər, həm də ruh adamları deyir. Nəyisə qurban verib nəyisə qazanmalısan. Düzdür, qürbət də adama şeir yazdırır. Səhər tezdən yuxudan durub baxırsan ki, günlərlə yağış yağır, təbii ki, canlı insanıq, adama psixoloji cəhətdən təsir edir. Ümumiyyətlə isə şeir sarsıntıdan yaranır. Mənim ötən illərdə yazdığım şeirlərimin böyük əksəriyyəti sarsıntıdan yaranıb. Dost səni satıb sarsılmısan, adamı Vətən də satır ey... Vətən də insanların birliyidir. Yaxud sağlamlıqla bağlı problemin olur... Əslində şeir yazmaq çətindir. Mən istəmirəm sarsılım.., sonra da oturub bir şeir yazım. Amma qəribçilik adama çox şeir yazdırır.

İbrahim Nəbioğlu: O zaman Aynur xanım haqlıdır. Məsələn, mən də eyni şeyi xüsusilə “Xəzər motivləri”, “Saralmış yarpaqlar”, “Rüzgar” şeirlərində hiss etmişəm. Mən də Aynur xanımın yerində olsaydım, o sualı verərdim, “77 şeir”in içində həsrət, Vətən var. İngiltərə o şeirlərin altına qoyduğunuz imzalardadır. Southamptonun o şeirlərlə heç bir əlaqəsi yoxdur, sadəcə kağıza tökülüb. Rauf bəy, ilk dəfə sənin əleyhinə danışdım (gülür).

Rauf Muradov: Düz deyirsiz, həsrət şeirlərini yan-yana düzsəniz, illəri və şəhərləri özüm üçün yazmışam ki, onu nə zaman və hansı vəziyyətdə yazdığım yadıma düşsün. Azərbaycanda yazılmış şeirlərdə də qəriblik hiss edilən məqamlar olur. Şeirlərin altındakı vaxtı və məkanı silsəniz, bilmək olmaz ki, onu Azərbaycanda, yoxsa Rusiyada və ya başqa ölkədə yazmışam.

İbrahim Nəbioğlu: Yaxın dostum var, tez-tez görüşürdük, həyat yoldaşı ilə bizə gəlirdi, biz də onlara gedirdik, söhbət edəndə onlarda üz cizgilərində dəyişiklik olmurdu. Mən həyəcanla və bərkdən danışanda da, fikrimi sakit formada çatdıranda da üzlərində eyni mimikanı görürdüm. Axırda etiraz etdim ki, hisslərinizi niyə biruzə vermirsiz, üz ifadənizdə niyə dəyişiklik olmur? Dedilər ki, şimal xalqlarında televizorun səsini azaltsan, səhnədəki xorun və ya vokalistin nə haqda oxuduğunu, mahnının şən olub-olmadığını bilməzsən. Rauf bəy mühəndisdir, fizika, mexanika, həndəsə və s. dəqiq elmləri mükəmməl bilir. Ona görə ona sayğım daha da artdı. Dostluğumuzu telefon vaxitəsilə genişləndirəndə ortaq nöqtələr gördüm. Rauf bəy, mənim şəxsi fikrimcə, siz sırf azərbaycanlısız. Rauf Muradov türk şairidir. Amma sual olunur o, bizim klassik anlamda bildiyimiz şairdir? Məncə, indi Bakıdan bizi dinləyən Aqşin Evrən daha çox şairdir. Çünki o gənc gecə-gündüz şeirlə əlləşir, nə isə yazmağa çalışır. Bir dəfə Rauf bəydən soruşdum ki, axırıncı dəfə nə vaxt şeir yazmısan? Heç yadına düşmədi, dedi bəlkə də 5-6 aydır əlimə qələm almamışam. Yəni Rauf bəyin şairliyi onun klassik şair olmağından daha maraqlıdır...

Aynur Camalqızı: Şeirin necə yazılması haqda sual həmişə aktual olub. Amma ona verilən cavab heç də həmişə maraqla qarşılanmır. İndi də maraqlı cavab gözləmədən soruşmaq istəyirik: şeirləriniz necə yaranır? Gərgin əhval-ruhiyyədən uzaq, təsirli, amma bəzən də adi görünən şeirlər necə doğulur?

Rauf Muradov: Əksərən şeirlərim elə bil özü gəlir, getdiyim məkanda, küçədə, kafedə oturub çay içdiyim yerdə... Evdə şeir yazmaq mənim üçün çətindir. Gərək tək qalam, hamı çıxıb getsin, nədənsə təsirlənəm, sonra yazam. İlham gəlir, dərhal yazmıram, axşam oturub kitab oxuyuram, kinoya baxıram, eyvana çıxıb ətrafa baxıram, nə isə görüb, nədənsə təsirlənirəm, amma yenə yazmıram. Sanki şeir mənimlə bir müddət dava edir ki, yaz... Mən yazmıram. Çox şeirim olub ki, ürəyimdə qalıb, yazmamışam, ilham sanki çıxıb gedib. Sonra da fikirləşmişəm ki, yaxşı şeir olsaydı, ürəyimdə qalardı. Məsələn, “Boş küçə” şeiri 2 il ürəyimdə qalıb, sonra yazmışam. Ancaq dediyim kimi sarsıntıdan yaranan şeiri gərək dərhal yazasan, yoxsa adamın ürəyi partlayar, səhv-düz necə oldu yazmalısan. Əvvəlcədən qrafik tutmuram ki, axşam oturub şeir yazacam. Yaxud demirəm ki, səhər yuxudan duran kimi çörəyimi yeyib şeir yazacam. Belə şey məndə alınmır.

Aynur Camalqızı: Təbii ki, yazdığınız hər misrada, şeirdə varsınız. Amma elə bir şeiriniz, misranız varmı ki, o şeir sizin tərcümeyi-halınız, sevgi etirafınızdır. Demək olarmı ki, filan misra məhz Rauf Qaraişığın özüdür?İbrahim Nəbioğlu: Suallar çətinləşir ha... (Gülüş)

Rauf Muradov: Sualı başqa cür qoya bilərikmi? Məsələn, Marsa gedirsiz, özünüzlə hansı şeirinizi götürərdiz?

İbrahim Nəbioğlu: Moderatorluğa keçirəm (gülür). Axı ünvanlanan sual başqadır. Adətən, insan özü ilə ən sevdiyini aparar. Aynur xanım ən sevdiyiniz şeiri soruşmur. Deyir ki, harada sizin özünüz, nakam sevginiz, həyacanınız var?

Rauf Muradov: İstədim sualdan qaçam, İbrahim bəy qoymadı (gülür)...

İbrahim Nəbioğlu: Bilirəm ki, kitabınızda qızlarınıza yazdığınız şeirlər var. Amma diqqətsiz oxucu elə bilər ki, o şeir qızınıza deyil, sevgilinizə, yaxud həyat yoldaşınıza ithaf olunub. Onu diqqətlə oxuyanda da qızınıza həsr etdiyinizi tapmaq çətindir. Sadəcə, bir insana xoş və isti münasibət əks olunur. Bu şəxs qızınız da, həyat yoldaşınız da ola bilər...

Rauf Muradov: Sualın cavabını açığı bilmirəm. Bir şeirin adını çəkə bilmərəm.

Aynur Camalqızı: Yəni hamısı sizin üçün qiymətlidir? Tutaq ki, özünüz deyən kimi, Marsa gedirsiz, özünüzlə hansı şeirinizi götürəcəyinizə qərar verə bilmirsiz...

Rauf Muradov: Əlbəttə, özümün ən çox sevdiyim şeir var... İstəyirəm sizin suala cavab verim...

İbrahim Nəbioğlu: Yeri gəlmişkən şeirlərdə Rauf bəyin anası, həyat yoldaşı, övladları, dostları var.

Aynur Camalqızı: Səhv etmirəmsə, dayınız haqda da şeiriniz var...
Raur Muradov: Bəli, var. “Yatmaq istəyirəm ana” şeiri təmiz mənəm. O şeir ağır şeirdi, özüm də onu çox oxumuram. Əslində “77 şeir” kitabının nəşri qızlarımın təkidi ilə oldu. Qızlarım dedi ki, bu qədər şeirin var, kitab çap etdir. Mən vaxtilə çox adama kitab çıxarmaq üçün kömək eləmişəm. 1991-ci ildə Sumqayıtda şəxsi hesabıma “Sahilsiz dəniz” adlı almanax buraxmışam. Həmin dövrdə bunun üçün böyük vəsait lazım idi. Dostlarımı yığdım, dedim kimin şeiri, hekayəsi çap olunmayıbsa, yığın, gətirin çap edək. İbrahim İlyaslı ilə Varis Yolçuyevdən xahiş elədim, toplayıb gətirdilər. Şərt qoydum ki, birincisi, yaxşı material olmalıdır, ikincisi də müəlliflərin harada doğulduqları yazılmamalıdır. Ki, insanlar şeirləri öz həmyerliləri yazdığı üçün oxumasınlar. Bu, xeyriyyəçilik aksiyalarından biri idi. Almanaxda tanınmış şəxslərin əsərləri var. İnşallah, görüşəndə o kitabın bir nüsxəsini sizə verərəm. Deyir: “Ümidsizlik zirvəsində qaynayan bir bulağam, qaçıb gəlmişəm”. Sonda da qayıdır ki, “ana, məni bələdiyin ağı gətir, ört üstümə, yol gəlmişəm, yatmaq istəyirəm”. Söyləyir: “Qorxdum o dünyanın pəncərə-pəncərə göylərindən...” Xoşladığım şeiri niyə sevdiyimi izah da edə bilmirəm. Balaca bir şeir var: “Qara, qaşqa, təpəl, səkil günlər yaşadıq, Allah, qarı nənə, qarı nənə, çoxmu qalıb görən, o yaşanmalı qara, qaşqa, təpəl, səkil günlərdən?” O da deyir: “Qara bala, qara bala başqa təpəl, səkil günləri hardan alım sənə mən?” Yəni həyatdır da bu. Bir gün yaşıl, başqa gün sarı, o biri gün təpəl olur...

Aynur Camalqızı: Bəs “Qaraişıq” təxəllüsü necə yaranıb? “Qara” və “işıq” bir-birinə əks anlayışlardır. Təxəllüsünüzün anlamı nədir?
Rauf Muradov: Tələbə vaxtı maraq doğurmaq və diqqət çəkmək üçün ağlıma gəlmişdi. “Qara” sözü həm də türkcə “böyük” deməkdir axı. Qara yol, Qara bağ, Qara dəniz... Qara işığın olması maraqlıdır. İngilislərə də deyirəm ki, Qara dənizin türk dənizi olduğunu sübut etməyin ən sadə yolu elə adıdır. Məncə, Qara dəniz “böyük dəniz” deməkdir. Uşaq vaxtı işıq sönəndə diqqət edirdim ki, insan bir neçə saniyə sonra qaranlıqda da görməyə başlayır. Deməli, dünyada qara işıq da var... İnsan gözü fiziki cəhətdən cihaz olaraq işıq olmasa, görmür. Məntiqi cəhətdən qaranlıqda görürüksə, deməli, qara işıq var da. Bu da işin bir tərəfidir. Söhbət pozitiv insandan gedir, qaranlıqda işıq görə bilər. Hər kəs öz gözünü optik cihaz kimi güncəlləsə, qaranlıqda da görə bilər. Elə insanlar var ki, divarın o biri üzündə də görür. Qara dəlik yer kürəsində olan bütün neqativləri özünə çəkir. Onun hesabına biz sağ-salamat qalırıq. Dünyadakı neqativ şeylər qalsaydı, yer kürəsi çoxdan dağılmışdı.

İbrahim Nəbioğlu: Mən də bir sual ünvanlamaq istəyirəm: Niyə Qara işıq təxəllüsdə var, amma şeirlərdə yoxdur? Niyə riyazi, texniki, elmi söhbətlərimizdəki mövzular şeirlərinizdə yoxdur? Necə ola bilər ki, sizin kimi mütərəqqi baxışlı, gecə-gündüz mühərriklə, motorlarla əlləşən adamın beyninə, qəlbinə belə mövzularda şeir yazmaq gəlmir?

Rauf Muradov: Açıq deyim, Rauf Qaraişıq mənim üçün bir başqa adamdır. Alim-ixtiraçı kimi Rauf Muradovam, şair kimi Qaraişıq. Şeir yazanda çönüb Rauf Qaraişıq oluram.

İbrahim Nəbioğlu: Buna etirazım yoxdur. Beyin gecə-gündüz mürəkkəb formullara, ixtiralara həsr olunub, bunlar heçmi şeirə təsir eləmir?

Rauf Muradov: Vallah, ixtiralar ağlın məhsuludur da, bəy.

İbrahim Nəbioğlu: Şeir ağlın məhsulu deyil ki?

Rauf Muradov: Yox, sanmıram. Birincisi, ağlı olan adam şeir yazmaz. Şeirlər Allahdan gəlir, düşür qəlbə, qəlblə yazılır. Əgər şeiri yazanda ortada dayanıb fikirləşirəmsə, o şeiri yazmıram, orada da qurtarır. Çünki ağıl işə qarışanda qafiyə, məna axtarışları başlayır, düşünürsən ki, bu sözü niyə yazdım, uzun alındı, görən camaat oxuyub nə deyəcək və s. Ona görə şeir yazanda ağlı sistem olaraq bağlayıram. Nə gəlir, onu da yazıram. Ola bilər xırda nəyisə kosmetik olaraq dəyişim, amma şeirin 99 faiz formasını saxlayıram, onu dəyişəndə özümü şeirin ilk müəllifinə xəyanət etmiş hesab edirəm. Şeir Allahdan gəlir, mən sadəcə ortadakı adamam, deyirlər yaz, yazıram, nəyisə dəyişsəm, belə çıxır ki, onun iradəsinə əks gedirəm...

İbrahim Nəbioğlu: Bu sualı Aqşin Evrənin də cavablandırmasını istərdim...

Aqşin Evrən: Şeirin təfəkkür, yoxsa hissiyat hadisəsi olması məsələsi mübahisəlidir və daim müzakirə mövzusu olur. Mən Rauf müəllimin fikri ilə razıyam. Şeir ağıl, təfəkkür hadisəsi olsaydı, bunu istənilən vaxt yaza, hər hansı məsələ kimi həll edə bilərdik, xüsusi düsturu olardı. Şeir məncə, də sırf hissiyyatla bağlıdır. Rauf müəllimin dediyi kimi, mən də bəzən şeiri yazıram, 2-3 bənddən, yaxud 7 misradan sonra dayanıram. Bu artıq şeirin canı olan hissiyyatın tamam tükənməsidir ki, deməli, o şeiri yazdıracaq hissiyyat bitdi. Ondan sonra ağıl dövriyyəyə girirsə, artıq hissiyyat şeiri ilə təfəkkür şeiri arasında qopmalar hiss olunur. Şeirdə ağıl varsa, bu, daha çox qurama şeir olur, ona da düstur xarakterli şeirlər deyirlər. Bu tip şeirlər dünya poeziyasında var, mən sözün düzü, o qədər ciddi qəbul etmirəm. Hətta vaxtilə özümün ağılla yazdığım şeirləri silib atmışam.Rauf Muradov: Aqşinin dediyi hissiyyatın Vətəni bizim qəlbimizdir. Yəni hissiyyat ağıldan yaranmır, beynin məhsulu deyil...

Aynur Camalqızı: Bayaq dediniz şeirlərinizi Allah göndərir, belə çıxır ki, şeirləriniz Göydən gəlir?

Rauf Muradov: Bəli, Göydən gəlir. Birincisi adama hiss gəlir, birbaşa ağıl o işə qoşulur, ağıl elə bil qoruyucu sistemdir, deyir ora getmə, əlini vurma istidir, onu-bunu etmə, hissiyyat gələn kimi dərhal yanında ağıl da gəlir ki, dəlilik etmə, bunu eləmə. Şeir yazmaq istəyirsənsə, həmin məqamda ağlı “söndürmək” lazımdır. Şeir ruhla gəlir. Ruh da bizi Allaha bağlayan bir sistemdir.

Aynur Camal: Hansı dildə düşünürsüz, yuxunu hansı dildə görürsüz?

Rauf Muradov: Vallah əvvəl yuxunu ancaq azərbaycanca görürdüm. Moskvada oxuduğum dövrlərdə ətrafımda çoxlu yazıçı, ssenarist, rəssam dostlarım vardı, həmin ərəfədə rusca şeir yazmağa başladım, o dövrdə rusca düşünə bilirdim. Sonra İngiltərədə dostlarım dedi ki, ingiliscə yuxu görsən, yaxud ingiliscə şeir yazmağa başlasan, biləcəksən ki, bu dildə mükəmməl səviyyəyə çatdın. Elə oldu ki, ingiliscə də şeir yazdım...

Aynur Camalqızı: Demək ki, ingiliscə yuxu gördünüz?

Rauf Muradov: Bəli, yuxu gördüm, yuxuda ingiliscə danışırdım. İstərdim bu suala İbrahim bəy də cavab versin.

İbrahim Nəbioğlu: Mən yuxularımı Azərbaycan dilində görürəm.

Aynur Camalqızı: Yəqin ki, Qazax ləhcəsində...

İbrahim Nəbioğlu: Yox, Qazax ləhcəsində yox. Feysbukda yerlibazlıq söhbətləri çox adamı qıcıqlandırır. Mən İçərişəhərdə anadan olmuşam. Sadəcə olaraq atamla anam yay tətillərində məni Qazaxa göndərirdi, bütün uşaqlığım orada keçib. Babamın Qazaxın mərkəzində yaxşı evi vardı, indi də o ev durur, dayım uşaqları orada yaşayır. İlk dəfə dostluğu da, xəyanəti də orada görmüşəm. Bakıdakı məhləmiz isə kosmopolit idi, əsasən ermənilər və yəhudilərdən ibarət idi. Cavanlığımızda elə bir problem yox idi, milli məsələ o qədər qabarıq deyildi, sadəcə olaraq ermənilərlə oturub-durmurdum. Çünki yəhudilərdən daha çox şey öyrənirdim. Atamın böyük kitabxanası vardı, müəyyən kitabları oxuyurduq. Kitab mübadiləsi zamanı baxırdım ki, ermənilərin evində bir dənə də kitab yox idi, ancaq yəhudilərlə kitab dəyişdirirdik, alış-veriş edirdik. Mən biznesmen deyiləm, amma o vaxt kitab biznesi ilə məşğul olmağa başlamışdım. Aspirant vaxtı Krasnodardan kitab alıb Moskvada satırdım və ya dəyişdirirdim. Satışda məhdud olan kitabların hamısı ilə tanış idim, öz şəxsi kitabxanamı da zənginləşdirə bilmişdim. Azərbaycan məktəbində oxumuşdum, ancaq texniki ruscam da yaxşı idi. Nəzəri mexanika, fizikanı rusca keçmişdik deyə dili mükəmməl öyrənə bilmişdim. Türkiyədəki amerikan məktəblərində 1 il uşağa ancaq texniki ingiliscəni öyrədirlər. Hamı “How are you” deyə bilir, ancaq çox az adam ingiliscə “2+2 4-ə bərabərdir” cümləsini deyə bilir. Dil məsələsində çox həssasam. Hesab edirəm ki, insan öz dilində yuxu görməli, öz dilində oxumalı və düşünməlidir. Aynur xanım yaxşı ki, məsələni qaldırdı. Rus məktəbləri ilə bağlı indi müzakirələr aparılır. Fikrimcə, Azərbaycanda rus məktəbləri bağlanmalıdır. Dünyanın heç bir ölkəsində insanlar evdə başqa dildə danışmırlar. Qoy, ölkəmizdə rus, fransız, yəhudi məktəbləri açılsın, buna etiraz etmirik, ancaq onlar ödənişli olmalıdır. Kim istəyirsə, övladını rusca, ərəbcə, farsca oxutsun, amma zəhmət çəksin, ildə 15 min dollar məbləğində ödəniş eləsin. Görüm 15 min dollar verib uşaqlarını rusdilli məktəbdə oxudacaqlarmı? Pulu olan övladını ingilisdilli məktəbə yazıracaq. Hansı ağıllı 15 min dollar verib övladını rusdilli məktəbdə oxudar? Bunlar hamısı əziklik psixologiyasıdır. Fikir vermişəm, övladını rusdilli məktəblərə yazdıranların 99 faizi rus dilində bilməyənlərdir, cavanlıqdan qalmış komplekslərdir, şəhər uşaqlarının yanında həmişə geridə qalıblar, danışa bilməyib əzik olublar, indi məcbur uşaqlarını rusca oxudurlar. Belə şey ola bilməz. Bu, bir millət üçün faciədir. Təcrübə aparın, Türkiyədə orta məktəbi oxuyub bitirə bilməyən sürücüyə də mikrofonu uzadanda bülbül kimi ötür. Çünki öz dilində oxuyub, öz dilində televiziya kanallarına baxır, evində dialektsiz öz dilində danışır. Amma Azərbaycan uşaqları cizgi filmlərinə türk, kinolara rus dilində baxır, beyinlərində çönmə əmələ gəlir, kimə, nəyə qulluq etdikləri məlum deyil.

Rauf Muradov: İbrahim bəyin dedikləri ilə razıyam, dil elə şeydir ki, gen yaddaşımız informasiya olaraq öz ana dilimizdə yazılıb. İstər alim, istər savadsız biri olsun, ona sual veriləndə beyninə sorğu Azərbaycan dilində gedir. Beyində azərbaycanca informasiya tapılmayanda kəkələməyə başlayırsan. Çünki genində, atan, anan, baban Azərbaycan dilində danışıb, beyin ingilis, yaxud rusca informasiya axtarmır. Kompüter sistemi ilə insanın beyin sistemi eyni cür işləyir. İngiltərədə bir fransız məktəbi tapa bilməzsiniz. Mən Azərbaycan bölməsində təhsil almışam. Bakıda, Moskvada dostlar Azərbaycan bölməsini bitirənlərə ikinci sort adam kimi baxırdılar. İbrahim bəy hərdən qazax ləhcəsində yazır, mənə ləzzət edir. Mənim də dədəm, nənəm Qarabağ ləhcəsində danışırdı. Hərdən övladlarımla söhbət edəndə özümdən asılı olmayaraq Qarabağ ləhcəsi ilə danışıram. İngilislərin dövlət məmurundan tutmuş aşağı vəzifəli şəxsinədək hamı öz ləhcəsində danışır. Hər şəhərin öz ləhcəsi var. Məsələn, Liverpulun ləhcəsini londonlular özləri başa düşmür. Bir sözlə, insan ana dilində öz ləhcəsində danışmalıdır.

Aynur Camalqızı: Qarabağın hansı bölgəsindənsiz?
Rauf Muradov: Cəbrayıldanıq.

Aynur Camalqızı: İşğaldan əvvəl görmüşdüz?
Rauf Muradov: Bayaq İbrahim bəy danışırdı, eynilə elə bil o həyatı mən də yaşamışam. Hər yay kəndə gedərdik. Kəndimiz Mahmudludur, düz Arazın qırağında yerləşirdi. Uzun müddət yayda Şuşaya getmişik, balaca qardaşımın səhhətində problem vardı, həkimlər deyirdi ki, dağ havası xeyirdir, Şuşaya gedin. Ona görə yay tətillərində Şuşada olurduq. Bir xatirəmi danışım, heç vaxt yadımdan çıxmır, bir dəfə əmimgildə qalmışdım, gecə saat 4-də gurultulu, dəhşətli səsə yuxudan dik atıldım. Səhər soruşdum ki, gecə o səs nə idi? Dedilər ki, Arazın səsidir...

A.Camalıqızı: Rauf bəy, şairin Vətəni haradır?

Rauf Muradov: Şairin Vətəni onun qəlbidir. Bir şərtlə ki, o qəlb ruhən Allaha bağlı olsun.

İbrahim Nəbioğlu: Bəs Allaha inanmayan?..

Rauf Muradov: Qəlb ruhən Allaha bağlı olmasa, demək, avtomatik olaraq şeytana bağlıdır...

İbrahim Nəbioğlu: Şeytanı qəbul etmək dindar olmaq deməkdir. Deməli, sən mütləq inanansan. Modern cəmiyyətdə insanı sorğulamırlar ki, kim inanclıdır, yaxud inanmayandır. Türkiyə və Azərbaycanda bu məsələ çox qabardılır. Dünyanın gərdişinə baxanda görürəm ki, bunlar ikinci dərəcəli məsələlərdir. İnsanlar dünyada başqa həyəcan və problemlərlə yaşayırlar...

Mövlud Mövlud: Rauf bəy, adətən, texniki elmlərlə məşğul olan insanların Allaha münasibəti tamam başqa cür olur. Sizin Allaha yaxınlığınız nədən qaynaqlanır?

Rauf Muradov: Bir az dərinə getsək, bütün həyatım, oxuduqlarım, gördüklərim məni sufiliyə gətirib çıxardıb. Evdə söhbət əsnasında belə ifadələr işlədirdilər: “Allah eləməsin”, “Allah qoysa”. Mən də uşaq idim, bu ifadələrin mənasını başa düşmürdüm. Valideynlərimdən soruşurdum, deyirdilər “Allah baba” var. Dəliqanlı adam idim, zamanla başa düşdüm ki, Allah ədalət deməkdir. Məhlədə kimsə kimisə incidirdisə, mənim yanıma gəlirdilər, gedib o məsələni həll edirdim. Bir dəfə uşağı atası danlamışdı, mənə gəlib şikayətləndi, getdim atasının üstünə. Kişinin 2 metr boyu vardı, iri cüssəli idi. Soruşdum ki, uşağı niyə döymüsən? Dedi oğlumdur, yaxşı eləmişəm. Qayıtdım ki, görmürsənmi əlin boydadır, niyə döyürsən, ancaq ona gücün çatır? Sözümün canı odur ki, həyatımda bir neçə dəfə sarsıntı keçirdim, yaxın adamımı itirdim, səhhətimlə bağlı tam tərpənməz vəziyyətə gəlib çıxdım, gənc ikən hind fəlsəfəsi, yoqa ilə çox məşğul oldum, Bibliyanı, digər dini kitabları, sonra Quranı oxumağa başladım. Bir çox şeyləri başa düşmürdüm. Uzun müddət Qurani-Kərimi və dini kitabları oxuyandan sonra gördüm ki, hamısı cəm halında eyni şeydir, bircə fərq var, o da sonradan qoşulma şeylərdir. Sadəcə, bizdə dini insanlara düzgün çatdırmırlar. Mən Cəlaləddin Ruminin dediyi tərəfdəyəm, ondan qıraqda, Qurandan kənar heç bir şeyi qəbul etmirəm. Yüz şeyx gələ deyə ki, məsələ belədir, o fikri axtarıb Quranda tapmasam, onu qəbul edə bilmərəm. Özümü birbaşa Allahla rabitədə hiss edirəm. O rabitənin qırılmaması üçün təkəmsə, şükür edirəm, Allaha verdiyi şeylərə - havaya, suya, işığa, yeməyə, ailəmə, dostlarıma görə təşəkkür edirəm, dua edirəm.

Aynur Camalqızı: Qarabağ üçün də dua edirsiz?

Rauf Muradov: Qarabağ problemini özümüz yaratmışıq, Allah neyləsin? Mən Qarabağda da, Qafan tərəfdə də olmuşam. Kənddə camaat yuxudan tez ayılır, səhər tezdən ayılan kimi qulağıma qarğış səsləri gələrdi. Fikirləşirdim ki, görəsən, camaat niyə qarğış edir. Camaat qarğışı adi söz kimi işlədirdi, hər bir kəlmə kompüterdə komanda verilən söz kimi idi. Söz də Allah kimidir. İnsanın işlətdiyi hər bir söz Allah dərgahına gedir. Əgər qarğış edirsinizsə, o, birə 10 qat güclənib özünüzə qayıdır. Xəritəmizə yuxarıdan baxanda strukturlar görünür, eynilə bizdəki strukturlar kimi, yuxarıda da strukturlar var. Baxırlar buradan çoxlu neqativlər gəlir, düşünürlər necə başlarını qataq ki, bu neqativlik azalsın və problem göndərirlər... Əlbəttə, kəndimizə, Şuşaya getmək istərdim. Dostlarıma, həmvətənlərimə, yaxınlarıma Allahdan xoşbəxtlik arzulayıram. Bizdə can sağlığı arzulayanda səhv başa düşürlər. Füzuli izah edir ki, can bədənimizlə qəlbimizin bir yerdə olduğu substansiyadır. İslam fəlsəfəsində “can” deyəndə bədən yox, qəlblə bədən - ikisi bir yerdə nəzərdə tutulur. Ona görə deyirlər ki, xoşbəxtlik canın sağlamlığındadır, söhbət qəlbin sağlamlığından, təmiz olmasından gedir.

Aynur Camalqızı: Azərbaycan üçün darıxırsız? Daha çox Sumqayıt, Cəbrayıl, yoxsa Bakı üçün darıxırsız?

Rauf Muradov: Avropa, Rusiyanı və keçmiş Sovet ölkələrini çox gəzmişəm. Hansı şəhərdə dostum varsa, ora üçün darıxıram. Coğrafi məkan olaraq harasa üçün darıxmıram. Sumqayıtda doğulmuşam, Bakıdan çox ora üçün darıxıram. Sumqayıtda hava limanı olsa, birbaşa ora gələrəm. Elə olur 1 aylıq gəlirəm, həmin müddətdə uzağı iki dəfə Bakıya gələrəm, o da tələbə yoldaşlarımla görüşməkçün. 1981-ci ildə Politexnik İnstitutunu bitimişəm, üstündən 35 il keçib, hər il mayın 9-u tələbə yoldaşlarımla görüşürük. Mən, yaxud Rusiyada yaşayan tələbə yoldaşlarımız hərdən gələ bilmirik, amma uşaqlar skaypı qoşurlar, biz də danışırıq. Tələbə yoldaşlarım, dostlarım üçün darıxıram. İstanbuldan ötrü darıxıram ki, gedəm İbrahim bəyi görəm.

Aynur Camalqızı: Azərbaycana yaxın vaxtlarda gəlməyi planlaşdırırsınız? Sizi nə vaxta gözləyək?

Rauf Muradov: Azərbaycana gəlməyi planlaşdırıram. Plan quranda bir kağıza karandaşla qeyd edirəm, çünki əsas planı yuxarıdakı tutur. Yəni qələmlə yazmıram ki, mənlik deyil ha, məsləhət bilsən, gedəcəyəm. İbrahim bəy şeirlərimi paylaşandan sonra feysbukda çox sayda adam o şeirləri bəyəndiyini yazır. Məndə belə ideya yaranıb ki, gəlib bütün feysbuk dostlarıma kitablarımı hədiyyə edim. Arzulayıram ki, həmin vaxt İbrahim Nəbioğlu da Bakıda olsun. Elçin Şıxlı, Arif Əliyev, Qulu Məhərrəmli ilə də görüşüm, “Ayna”da oturaq, bir özümüzə baxaq...