Gömrük orqanlarının, xüsusilə də sərhəd-buraxılış məntəqələrinin işindəki çatışmazlıqlara görə şirkətlər də, sahibkarlar da, ölkədən çıxan və ölkəyə qayıdan adi vətəndaşlar da şikayət edirlər. Təəssüf ki, Heydər Əliyev Bakı Beynəlxalq Hava Limanı da istisna deyil. Çatışmazlıq öz yerində, amma Cəfər Axundzadənin hava limanının gömrüyündə başına gələnləri gömrük xidmətinin özbaşınalığından başqa heç cür adlandırmaq olmur.

Cəfər Axundzadə

Cəfər özünə qarşı dərhal simpatiya yaradan adamlardandır. Davranışı və danışığı onun tərbiyəli və savadlı adam olduğunu büruzə verir. 10 ildən çox Moskvada çalışmış bədii filmlərin rejissoru və ssenari müəllifi, sonradan Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sifarişi üzrə növbəti filmin çəkilişlərindən sonra bu cür mütəxəssislərin çatışmadığı Vətəndə qalaraq işləyən biri başqa cür ola da bilməz. İndi Cəfər “Cinema Plus” kinoteatrlar şəbəkəsinin baş direktorunun müavini vəzifəsində işləyir. Tez-tez xarici ölkələrə ezamiyyətlərə gedir və bir çox dövlətlərdə gömrük qaydaları və ənənələri ilə yaxından tanışdır.

“Yolda hər şey baş verə bilər, amma Bakı hava limanında qarşılaşdığım özbaşınalığı başqa heç bir yerdə görməmişəm”, – sakit qalmağa çalışan Axundzadə deyir.

– Mən artıq vəkilə müraciət etmişəm və o, yalnız öz dediklərinə görə gömrük orqanlarına aid olduqları barədə fikir yaradan insanlara qarşı cinayət işinin başlanmasına nail olmağa vəd verib. Onlar hamısı mülki geyimdə gəzirlər, heç bir fərqləndirmə nişanları yoxdur, özlərini təqdim etməyi xahiş edəndə isə uzaq başı adlarını deyirlər. Axı bunlar dövlət tərəfindən yalnız iqtisadi təhlükəsizlik məsələlərini həll etmək səlahiyyəti almış adamlar deyil. Ölkəyə gələn əcnəbilər gəldikləri ölkə barədə ilk olaraq onlara görə fikir formalaşdırırlar.

Cəfər ailə üzvləri, uşaqları və ailə dostu ilə birgə istirahət etdiyi Misirdən uçub gəlib. Böyük bir dəstə adamla yaxşı istirahət etdikdən sonra evə qayıdıblar.

Misirdə havaya qalxmış təyyarə Tbilisidə eniş etdikdən sonra noyabrın 19-da gecə saatlarında – təxminən saat 3-də Bakıda yerə enib. Gecə vaxtı bir neçə saatlıq uçuşdan sonra sərnişinlərin vəziyyətini təsəvvür etmək elə də çətin deyil, uşaqlar isə ümumiyyətlə böyüklərin əli üstə yatırlar. Lakin gömrükçülər bunu başa düşməyə çalışmayıblar…

Bütün sərnişinləri toplayaraq özünü gömrük işçisi kimi təqdim etmiş bir kişi xüsusi bəyannamə tələb edən mal və əşyaların olub-olmamasını soruşub. İnkar cavabı aldıqdan sonra o, hamını “qırmızı dəhliz”ə salıb, halbuki şübhə doğurmayan səyahətçilər üçün asanlaşdırılmış buraxılış prosesi nəzərdə tutulan “yaşıl dəhliz” də mövcuddur.

Fəqət Bakı gömrükçüləri bu sadələşdirilmiş dəhlizə girişi ciddi-cəhdlə bağlayırlar. Bunu yalnız Axundzadə demir, paytaxtımıza gələn minlərlə başqa aviasərnişin də söyləyir.

“Qırmızı dəhlizlə bitsəydi, dərd yarı idi, – Cəfər sözlərinə davam edir. – bizdən cibimizdəki bütün əşyaları çıxarmağı və yükləri yenidən skanerdən keçirməyi tələb etdilər. Mən gömrük işçilərinin birindən soruşdum ki. bizi niyə belə incidirlər – axı adamlar yorulub, uşaqlar yatıb. O dəqiqəyə kimi biz artıq üç sərhəd nəzarət yoxlanışından keçmişdik, yüklər isə Bakı nəzarətindən də keçməyə macal tapmışdı. Lakin gömrükçü sanki elə mənim sualımı gözləyirdi: “Hə, ağıllı çıxmısan? Hüquqlarını bilirsən? – həyasızlıq etməyə başladı. – tez ol, hər şeyi ciblərindən çıxar”.

Gömrük əməkdaşı Elvin Babayev

Mülki geyimli şəxsin bu cür davranışı Cəfəri əsəbiləşdirib və o bildirib ki, kiminlə söhbət etdiyini bilmir və yeklərinin polisin iştirakı ilə baxışdan keçirilməsini tələb edir. Onu hansısa otağa aparırlar və burada cibində olanlarla bir daha maraqlanırlar. Cavab əvvəlki kimi olur – yalnız şahidlərin və polisin iştirakı ilə. Özündən çıxmış gömrükçü, görünür, sərnişinin polisin çağırılması ilə bağlı israrlı tələbini unudaraq, özü polisi çağıracağı ilə hədələməyə başlayır, lakin sonradan özünə gələrək, cibləri boşaltmağı xahiş edir. Hadisə səhərə yaxın baş verir. Cəfərin qızı çamadanın üstündə yatıb, Axundzadə özü isə yol yorğunluğu və gömrükçülərin hərəkətindən bezərək tələbə riayət edir. Ondan ayaqqabılarını, üst geyimini çıxarmağı da istəyirlər – buna da razılaşır ki, tez canını qurtarıb evə yollansın.

Laçın Dadaşov

Lakin məhz bu zaman tamamilə ağlasığmaz hadisələr baş verməyə başlayır. Sən demə, Cəfərin dostu bütün olanları telefona çəkirmiş. Bunu görən mülki geyimli bir neçə özünü gömrükçü elan edən şəxs onu başqa bir otağa aparırlar, telefonunu əlindən alırlar və çəkilmiş videonu yaddaşdan silirlər.

Bundan sonra onları açıq-aşkar məsxərəyə qoymağa başlayırlar: bir neçə dəfə çamadanlar açılır, hər geyim əşyası nəzarətdən keçirilir. Bu cür fövqəladə yoxlamaya məruz qalmış binəvalar çamadanlarını bağlayan kimi gömrükçülər, sanki nəyisə xatırlayaraq, yenidən onları açır və əşyaları ətrafa yayırlar. Cəfərin dostu dözmür və baş verənləri yenidən çəkməyə başlayır. Buna görə onu otaqdan çıxarmağa çalışırlar. Lakin bu “həvəsə gəlmiş” gömrükçülərə az görünür. Onlar it gətirir və heyvan hamını iyləməyə başlayır. Cəfərin qızı elə qorxur ki, burnundan qan açılır. Lakin atasını onun yanına buraxmırlar.

Ən nəhayət, polis əməkdaşları gəlir, lakin özlərinin dediyi kimi, onları gömrükçülər çağırıbmış. Polis əməkdaşlarından biri Cəfərin bu vaxta kimi mülki geyimli şəxslərə vermək istəmədiyi pasportunu alır və nəyə görəsə dərhal mülki geyimli bir şəxsə ötürür. Düzdür, pasportun sahibi öz hüquqları barədə danışmağa başlayan kimi polis əməkdaşı sənədi gözdən keçirən adamdan pasportu alır. Sanki üzr istəyərək, polis əməkdaşı Cəfərə pıçıldayır ki, bu gömrükçülər onları həddən ziyadə bezdiriblər, amma yeri gələndə polis onların eyiblərini örtməlidir.

Vüsal Məcidov

Onun nə dərəcədə səmimi olduğunu demək çətindir, lakin hətta polisin gözləri önündə belə gömrükçülər Cəfərin yükünü müsadirə etmək qərarına gəlir. Elə-belə, rəsmiləşdirmədən və səbəbini izah etmədən. Belə olan halda artıq polis əməkdaşlarının səbri tükənir və onlar gömrükçülərdən sərnişinə baş verənlərin və yükün nəyə görə belə canfəşanlıqla nəzarətdən keçirilməsinin səbəbini izah etməyi tələb edirlər. İşin belə hal almasındaan təəccüblənmiş gömrükçülər çaşqın halda bir-birlərinə baxır və sanki fikirləşib tapmağa çalışırlar ki, nəyə “ilişsinlər”. Tapa bilmirlər və nəhayət, Axundzadə yol yoldaşları ilə evinə yollanır.

Çox ümid edirik ki, burada təsvir edilmiş hadisəyə gömrük rəhbərliyi diqqət yetirəcək. İstənilən halda, tərəflər məhkəmədə görüşəcək və canfəşanlıq edən mülki geyimli xidmətçilər izahat verməli olacaqlar. (virtualaz.org)