“Akhundoff Networks”, “ ABC Telecom”,“İntegralPlus”  – bu üç şirkət bazara hansı “qaydalar” əsasında nəzarət edir?

Məlumdur ki, Azərbaycanda mobil telefon nömrələri ilə bağlı “xüsusi” şərtlər var. Bu “xüsusi” şərtlər də məhz nömrələrin qiymətləri ilə bağlıdır. Belə ki, bazarda “zerkalnı” nömrələr var ki, onlar 500, 1000, 2000 manat və hətta daha baha – “Bentley” qiymətinə belə satılır. Lakin bu qiymətlər hansı əsaslarla müəyyən olunur, bu nömrələrin qiymətləri vergi sənədlərində necə rəsmiləşdirilir ?! Bu barədə çox az adam bilir. Çünki ictimaiyyətə dolğun məlumat verilmir. 

“Azercell Telecom” özünün məhsullarını, xüsusilə də “kontur” (balans artırma) kartları və nömrə simkartlarını distribütorlar və dilerləri vasitəsilə reallaşdırır. Lakin bu mexanizmin özəlliyi diqqət çəkir. Belə ki, Qafqaznews.az saytının əldə etdiyi məlumata görə, “Azercell Telecom”un məhsullarının satışı müəyyən bir “ierarxik” sistem əsasında həyata keçirilir: əvvəlcə məhsullar üç üst distribüterə satılır, daha sonra isə digər distribüterlər və dilerlərə paylanılır. Məlumatda qeyd olunur ki, başqa şirkətlər, daha doğrusu, dilerlər “Azercell”lə birbaşa alqı-satqı yarada bilməzlər.  Qafqaznews.az-a daxil olan məlumata görə, mexanizm belədir: “Azercell” şirkəti nömrələri və kartları “Akhundoff Networks”, “ ABC Telecom”,“İntegralPlus”  şirkətlərinə satır. Azercell şirkətində 10 min ədəd nömrənin maya dəyəri 41 min manat təşkil edir. Ancaq monopolist oскачанные файлы (3)lan bu 3 şirkət həmin nömrələri alt distribüterlərə və yaxud da dilerlərə 200 min manata satırlar. Yəni bu şirkətlər heç nə etmədən hər nömrə seriyasından 160 min manat qazanc əldə edirlər. Ona görə də Azərbaycanda mobil xidmətin dəyəri ən bahadır. Bu isə vətəndaşların narazılığına səbəb olur. Belə ki, məlumatda qeyd olunana görə, üst distribüterlər “Azercell” verdiyi malı bölür, öz aralarında kvota yaradırlar, sonra alt distribüterlər və dilerlər qurum yaradaraq öz aralarında kvota müəyyən edirlər. Məsələn, 050 400 00 00 nömrəsindən 050 400 99 99 nömrəsinə qədər 10 min ədəd nömrə mövcuddur. Lakin heç kimə sirr deyil ki, “zerkalnı”, yəni, rəqəmləri üst-üstə düşən, yaddaqalan nömrələr fərqli qiymətlərlə satılır. Bəzən bir nömrə 70-80 min manata satıla bilir. Lakin bu nömrələrin hamısı eyni qiymətlə rəsmiləşdirilir.

Mənbə bildirir ki, bir neçə il ərzində formalaşmış sistem özünün “pik” nöqtəsində sabiq “Azercell” prezidenti (daha sonra Moldovanın baş naziri olmuşdu – red.) Kiril Qaburiçin vaxtında çatmışdı. Ötən il Qafqaz Xəbər Agentliyinə daxil olan məktubda bildirilmişdi ki, bir qrup sahibkar “TeliaSonera”ya müraciət etmiş və “Azercell”in yaratdığı “ierarxik” sistemə son qoymağı xahiş etmişdilər. Həmin məktubda bildirilirdi ki, “ierarxik” sistemə NLT, BakTell, Novotech, Elz-Line, Klik, A & T mobile, Cenub, West mobil, İnam və Turkan telekom kimi şirkətlər daxildir. Məktubda “Azercell”ə məxsus nömrə və kartların satış mexanizmi də göstərilib. “Azercell” öz məhsulunu “Akhundoff Networks”, “ ABC Telecom” və “İntegralPlus”a satır. Onlar isə həmin məhsulları aşağı distribüterlərə satır və növbəti etapda məhsulu sahibkarlar alır və realizə edirlər. Müraciətdə hətta qeyd olunurdu ki, “Azercell” şirkətinin aylıq 21 milyon istehsal olunan danışıq kartlarını, qeyri- qanuni yaradılan bu qurum 19 milyona endirir ki, bazarda qıtlıq yaradaraq danışıq kartlarının qiymətlərini süni şəkildə qaldırsınlar və bundan da ən çox əziyyət çəkən sahibkarlar və market müdirləri olur”.

Ötən il Qafqaz Xəbər Agentliyinə məlumat verən mənbə yeni prezident Vahid Mürsəliyevin dilerlərə güzəştə getmək istədiyini, hətta “NLT Telekom”un şirkətlə birbaşa alqı-satqı barədə razılaşdığını, lakin əsas distribüterlərın “Azercell”ə təzyiq göstərdiyini bildirmişdi: “Beləliklə, həmin şəbəkə öz mövcudluğuna əvvəlki qaydada davam edir”. Sayt məsələ ilə bağlı “Azercell” şirkətinə sorğu göndərmiş, şirkətin prezidenti Vahid Mürsəliyevdən cavab məktubu almışdı. Həmin məktubda ittihamların əsassız olduğu, məsələdə dilerlərin məsuliyyət daşıdığı deyilirdi. Bu dəfə sayt mobil telefon nömrələrinin baha qiymətə satılması və “ierarxik” sistemin yaradılması ilə bağlı bu il martın 16-da “Azercell” şirkətinə yenidən sorğu göndərib. Sorğuda əlaqə saxlanılan şirkət nümayəndələrinin fikirləri yer alıb. İndi həmin fikirləri ictimaiyyətə də təqdim etməyimizi gərəkli hesab edirik.

Belə ki, “Akhundoff Network” şirkətinin direktoru Nizami Süleymanov “Azercell”in üç əsas distribüterindən biri olduqlarını təkzib etməyib: “Biz “Azercell”in məhsullarını alırıq, başqa distribüter və dilerlər də bizdən alırlar”. O, bu prosedurun “müəyyən qayda” əsasında həyata keçirildiyini bildirib: “Bunu “Azercell” müəyyən edir”. N.Süleymanovun sözlərinə görə, distribüter və dilerləri də “Azercell” müəyyən edir, habelə, onları əsas distribüterlərə yönəldir. N.Süleymanov “Azercell” ilə ticarət dövriyyəsi barədə danışmadı: “Bu barədə danışa bilmərəm. Çünki bilmirəm. Bilmədiyim şeyi deyə bilmərəm”. Direktorun bunu bilmədiyinə inanmağa çalışaraq, növbəti suala keçdik: “Nömrələrin qiyməti və onlarla bağlı vergi sənədləşdirilməsi hansı qaydada tənzimlənir?”. Təəssüf ki, bu sualımıza da konkret cavab ala bilmədik. Nizami Süleymanov ancaq “nömrələri topdan aldıqlarını və topdan da satdıqları”nı bildirdi. Lakin N.Süleymanov “gold” nömrələrdə müəyyən “fərq” olduğunu istisna etmədi. Biz “Akhundoff Networks”un direktoru ilə söhbətimizdə həmin “fərq”in nədən ibarət olduğunu aydınlaşdıra bilmədik. 

“ABC Telecom”un meneceri Emil Əliyev isə əksər suallarımıza “kommersiya sirridir, sizə deyə bilmərəm” deyə cavab verdi. Şirkət təmsilçisi bildirdi ki, onlar həm dilerlərə topdan, həm də pərakəndə satış həyata keçirirlər: “Bunu “Azercell” müəyyən edib”.

Lakin E.Əliyev etiraf etdi ki, nömrələr arasından “fərqlənən” nömrələr də seçilir və onların arasında qiymət fərqləri da var: “Qiymətləri sizə deyə bilmərəm, bu kommersiya sirridir. Yaxşı olar ki, “Azercell”lə əlaqə saxlayasınız”.

Adıkeçən üçüncü şirkət –“İntegralPlus”a da zəng etdik. Satış meneceri Fuad Məmmədov da ticarət dövriyyəsi barədə məlumat verməkdən imtina etdi. F.Məmmədov digər həmsöhbətlərdən fərqli olaraq, daha aydın şəkildə etiraf etdi ki, “gold” nömrələrin qiymətlərində fərq var və bu nömrələr “nisbətən baha qiymətə” satılılr. “Bundan “Azercell”in də xəbəri var, onlarla əlaqə saxlasanız yaxşı olar”, – deyə F.Məmmədov tövsiyə verdi. “Mənə maraqlıdır, nəyə görə, başqa şirkətlər birbaşa “Azercell”dən nömrə ala bilməzlər?” – deyə soruşduq. “Qayda belədir”, – deyən “İntegralPlus” un nümayəndəsi bizim “qaydanı kim müəyyən edib?” sualına dəqiq cavab verə bilmədi: “Deyə bilmərəm, hər halda, “Azercell”dən soruşun”.

“Azercell Telecom”un mətbuat xidmətinin əməkdaşı Günay Məmmədli adıçəkilən şirkətlərin əsas distribüter olduqlarını təsdiqləsə də, şirkətə yazılı müraciət etdməyi xahiş etdi. 

Məsələ ilə bağlı danışan hüquqşünas Ramiz Zeynalov bildirir ki, “Azercell”in özü də mobil rabitə bazarında monopolist şirkət kimi tanınır. “Çox ehtimal ki, belə bir sistem var və şirkətlər öz aralarında razılaşıblar. Əminəm ki, bütün nömrələr eyni qiymətə sənədləşdirilir və “gold” nömrələrə görə də heç bir vergi verilmir. Mənə də bu yaxınlarda bir nömrəni 30 min manata təklif etmişdilər. Bahalı nömrələrin bazarda satışı heç kimə sirr deyil. Çox güman ki, bundan “Azercell”in də xəbəri var və onlara da müəyyən məbləğ çatır. Mütləq dövlət qurumları tərəfindən araşdırma aparılmalıdır”, – deyə tanınmış vəkil vurğulayıb. İnternetdə bahalı nömrə satışı ilə məşğul olan “nomrem.az” saytının ofisinə də zəng etdik və müəyyən etməyə çalışdıq ki, biri 500-600 manata və daha baha qiymətlərə satılan nömrələrin satışını hansı şirkətin razılığı və hansı müqavilə əsasında həyata keçirirlər. Bizimlə danışan xanım əməkdaş “bir dəqiqə” deyərək bizi xəttə saxladı, sonradan dəstəyi asdı. Sonrakı dəqiqələrdə isə telefonumuzu götürən olmadı. Məsələnin vergi tərəfini də araşdırmaq üçün, Vergilər Nazirliyi ilə əlaqə saxlamağa çalışdıq. Lakin həmişəki kimi, bizim zənglərimiz cavabsız qaldı. Mövzu bağlı araşdırmamız davam edir.