Türkiyə 10 il əvvəlki siyasətinə qayıdır - strateji dönüş

Türkiyə 10 il əvvəlki siyasətinə qayıdır - strateji dönüş

Nəhayət, gözlənilən oldu. Türkiyənin baş naziri Binali Yıldırım İraqa səfər edərək iraqlı həmkarı ilə anlaşma imzaladı, necə deyərlər, küsülülük aradan qaldırıldı. Baş nazirin Bağdad səfəri zamanı iki ölkənin yüksək səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının toplantısı olub. Bir sıra mühüm razılaşmalar əldə olunub. Ən mühümü isə iki ölkə hökumətləri arasında birgə bəyannamə imzalanıb.

Sənəddə iki ölkənin bir-birinin ərazi bütövlüyünə hörmət etməsi, tarixi, dini, mədəni və yaxşı qonşuluq əlaqələrinin inkişaf etdirilməsinin qərara alındığı qeyd olunur. Bundan başqa, hər iki tərəf bir-birinin ərazi bütövlüyünə hörmət, terrorla mübarizədə qarşılıqlı dəstək verilməsi, Başika hərbi düşərgəsinin İraqa məxsus olduğu, iki ölkə arasında ticarət və iqtisadi sahədə əməkdaşlıq, terrordan əziyyət çəkən bölgələrin yenidən qurulması, birgə su mənbələrindən istifadə, İŞİD-ə qarşı əməliyyatların dəstəklənməsi, hər iki tərəf bir-birinə qarşı öz ərazisində hansısa terror təşkilatını saxlamayacağı, mədəni və sosial əlaqələrin genişləndirilməsi, məzhəbi və digər gərginliklərin aradan qaldırılmasında əməkdaşlıq və sair kimi məsələlərdə əməkdaşlıq edəcəklərini öhdəliyə alırlar.
Əlbəttə, hər iki tərəf bu görüş və danışıqlarına məmnundur. Çünki son aylara qədər iki ölkə arasında faktiki olaraq düşmənçilik mövcud olub. Siyasi liderlər arasında müharibə bəyanatlarına qədər gedib çıxıb mövzu. Məsələ ondadır ki, İraq və Türkiyə arasında əlaqələr yüksək səviyyədə olub. Ancaq 2012-ci ildə vitse-prezident Tariq Haşimi terrorçuları himayə etməkdə ittiham olunub barəsində həbs qərarı çıxarılanda Türkiyəyə qaçdı və bu hadisə iki ölkə münasibətlərinə mənfi təsir etdi. Ankara İraq hökumətini məzhəbçi siyasət yürütməkdə ittiham etdi. 
 
Image result for Fırat Kalkanı
 2014-cü ildə İŞİD İraqın ikinci böyük şəhəri Mosulu işğal etdikdə bu hadisə yenidən iki ölkə münasibətlərinə mənfi təsir etdi. Mosulun valisi, şəhərdə müqaviməti təşkil etməyib, faktiki olaraq şəhəri İŞİD-ə təhvil verən Nuceyfinin Türkiyəyə qaçması iki ölkə münasibətlərində növbəti qara nöqtə olub. Hətta İraqda hökumət dəyişikliyi olub baş nazir postuna İbadi gəldikdən sonra da münasibətlər istiləşməyib. Əksinə, Mosul əməliyyatında şiə könüllülərin iştirakı və Başika hərbi düşərgəsi məsələsi Ankara-Bağdad münasibətlərini daha da gərginləşdirib. Ankara şiə könüllülərin Mosul əməliyyatında iştirakına qarşı çıxıb və buna görə Bağdadı hədələyib. Bağdad isə öz növbəsində Ankaradan Başikanı boşaltmasını tələb edib. Məsələyə Vaşinqton qarışdıqdan sonra tərəflər sakitləşib. 
 Ancaq Türkiyə hökuməti bütün umu-küsüləri bir kənara qoyaraq, regional siyasətin yenidən dizaynı çərçivəsində İraqla düşmənçiliyə son qoymaq üçün hərəkətə keçib. Dekabrın 30-da Türkiyə prezidenti ilə İraq baş naziri telefonda danışıblar və ardınca baş nazir Binali Yıldırımın Bağdada gedəcəyi elan olunub. İstənilən halda bu hadisə Türkiyə və İraq üçün yeni fürsət hesab olunmalıdır. Bu hadisə hər iki ölkənin terrora qarşı mübarizəsində ciddi irəliləyişinə səbəb olacaq. Ankarada da anlayır ki, indi regionda separatçı fəaliyyətlərin qarşısını almaq üçün legitim hökumətlərə yaxından əməkdaşlıq edilməli, birgə fəaliyyət olmalıdır. Əks təqdirdə separatçılıq və terror müharibəsi bütün region ölkələrini saracaq. 
Son məlumatlara görə, artıq İraq qüvvələri Mosula daxil olaraq şəhərdə əməliyyatlara başlayıb. Bu əməliyyatların müəyyən zaman alması istisna edilməsə də, hər bir halda Bağdad və Ankaranın yaxınlaşması terrorizmə qarşı mübarizədə ciddi uğur olacaq. 
 Digər mühüm məsələ isə iqtisadi əlaqələrdir. İraq son illərə qədər Türkiyənin əsas ticarət tərəfdaşlarından biri idi. Türk şirkətləri İraqın yenidən bərpasında, bu ölkəyə yatırım qoyulması, ticarətdə ciddi paya sahib idilər. İraq bazarının yenidən Türkiyənin üzünə açılması Türkiyənin xarici ticarət dövriyyəsini daha da böyüdəcək, iqtisadiyyata müsbət təsir edəcək. 
Ən mühüm isə, bu hadisə Türkiyənin daha əvvəl AKP hakimiyyətinin davam etdirdiyi qonşularla əməkdaşlıq və dostluq siyasəti kursuna dönüş olaraq Türkiyənin regionda mövqeyinin yenidən güclənməsi, münaqişələrin həllindəki rolunu gücləndirəcək. 






Fikirlər